Sinopsis
Historische achtergronden bij het nieuws, columns en documentaires over de geschiedenis.
Episodios
-
2e uur: Vakantieman Leendert van der Valk, Spoor Terug over Rob Touber
13/08/2023 Duración: 51minDe Vakantieman (m/v/x): Leendert van der Valk gaat naar Ouidah in Benin. Leendert van der Valk neemt ons mee naar het strand van de stad Ouidah in Benin. Daar wordt jaarlijks een Voodoo-festival gehouden. Datzelfde strand heeft ook een treurige geschiedenis, want daar staat ook een herdenkingsboog voor deze oude slavenhaven. Het Spoor Terug. Rob Touber, octopus van de liedkunst, over het verloren gewaande oeuvre van producer Rob Touber. Een maniakaal wonderkind dat jong stierf, op de top van zijn kunnen.
-
1e uur: Denken over de bom, Frederick Douglass, 06-08-2023
06/08/2023 Duración: 51minDeze week kwam de oproep van hoofdredacties van meer dan honderd medischwetenschappelijke tijdschriften overal ter wereld om het gebruik van kernwapens uit te sluiten. Het is een vervolg op het IPPNW, internationale medici ter voorkoming van een kernoorlog, een initiatief uit de jaren 80 van medici aan beide kanten van het ijzeren gordijn, dat bedoeld was om in oost en west de machthebbers in te peperen dat gebruik van kernwapens catastrofaal zal zijn. We spreken met Ben Schoenmaker, directeur van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. De eerste persoon #4: Dominique van Varsseveld over Het levensverhaal van Frederick Douglass. Frederick Douglass legde de gruwelijkheden tijdens de slavernij bloot in Amerika en Europa. De bestseller uit 1845 wordt gezien als het eerste levensverhaal dat door een uit slavernij ontsnapte man zelf is opgeschreven. Journalist Dominique van Varsseveld in #4 van "De eerste persoon".
-
2e uur: Vakantieman Bart Nauta, Wat weet jij eigenlijk van mij?, 06-08-2023
06/08/2023 Duración: 52minDe Vakantieman (m/v/x): Bart Nauta gaat naar Litouwen. Het Spoor Terug: Wat weet jij eigenlijk van mij? Programmamaker Pam van der Veen kreeg na het overlijden van haar moeder een unieke herkansing om haar te leren kennen, in de vorm van een doos met luchtpost.
-
1e uur: Brieven van Amerigo Vespucci, Oppenheimer, 30-07-2023
30/07/2023 Duración: 56minIn India is ophef ontstaan over de film Oppenheimer. De uitvinder van de atoombom leest in de film namelijk in de Bhagavad Gita, een heilig boek voor de hindoes, en daar zijn ze in India boos over. Waarom? En klopt het dat Oppenheimer vaak in de Bhagavad Gita las? Dat vragen we aan Paul van der Velde, als hoogleraar vergelijkende godsdienstwetenschap aan de Radboud Universiteit gespecialiseerd in het hindoeïsme. De eerste persoon #3: Johan van de Gronden over De brieven van Amerigo Vespucci. De brieven van Amerigo Vespucci zouden het westerse beeld van Amerika vormen - het continent dat naar hem is vernoemd. Hoe kan het dat zijn ooggetuigenverslagen onze waarneming nog altijd kleurt? Filosoof en schrijver Johan van de Gronden over Vespucci in #3 van "De eerste persoon".
-
2e uur: Vakantieman Thalia Ostendorf, De Grote Wetering, 30-07-2023
30/07/2023 Duración: 54minDe Vakantieman (m/v/x): Thalia Ostendorf gaat naar Brodick Castle in Schotland. Op het Schotse eiland Arran staat een imposant kasteel met een aantal mysterieuze objecten in haar collectie. Thalia Ostendorf neemt ons mee met de veerboot naar de geheimen van Brodick Castle in de Vakantieman (m/v/x). Het Spoor Terug: Terug naar De Grote Wetering. Eind jaren '70 probeerde de kraakbeweging de sloop van monumentale panden, zoals De Grote Wetering, tegen te houden. Oud-bewoners Sandra Rottenberg en Servaas Tullenaars houden de herinneringen aan het pand levend en maakten er een podcast over.
-
1e uur: De geschiedenis van de controverses rondom Barbie, Reisverslag Marco Polo, 16-07-2023
16/07/2023 Duración: 52minDe geschiedenis van Barbie met Hélène Winkelman De eerste persoon #2: Sanne Frequin over Het reisverslag van Marco Polo Op Marco Polo's sterfbed smeekten zijn vrienden hem om sensationele verhalen over China en de grote Tartarenleider in te trekken. Maar hij hield voet bij stuk. Met mediëvist Sanne Frequin in #2 van "De eerste persoon" zetten we zijn geloofwaardigheid op scherp.
-
2e uur: Vakantieman Thijs Weststeijn, Spoor Terug: Scharrelmens met vrije uitloop, 16-07-2023
16/07/2023 Duración: 52minDe Vakantieman : Kunsthistoricus Thijs Weststeijn neemt ons mee naar het San Marcoplein in Venetië. Nu het nog kan, want door de stijgende zeespiegel is de kathedraal van San Marco al herhaaldelijk overstroomd. Wat staat Venetië in de nabije toekomst te wachten? En op welke schaal wordt cultureel erfgoed wereldwijd bedreigd door de klimaatverandering? Thijs Weststeijn schreef het boek ‘De toekomst van het verleden’ en is te gast. Het Spoor Terug: Scharrelmens met vrije uitloop In 1973 kraakten kunstenaars het dorp Ruigoord, nu een culturele vrijhaven voor festivals. Podcastmaker Tjitske Mussche onderzoekt wat er 50 jaar later nog over is van de kunstenaarskolonie en haar idealen.
-
2e uur: Italiaanse maffia, Kamp in Jenin, Surinaamse schat #4, 09-07-2023
09/07/2023 Duración: 52minEenzame strijder tegen de maffia. Afgelopen week heeft de Italiaanse politie weer 68 leden van de maffia opgepakt. Het is een van de vele acties in de decennialange strijd tegen de Italiaanse onderwereld. De macht van de maffia begon pas echt te groeien in de jaren '70 en '80. In die periode zet één man alles op het spel om de zogenaamde Cosa Nostra ten val te brengen: de Siciliaanse onderzoeksrechter Giovanni Falcone. Italië-kenner Arthur Weststeijn is te gast. De roerige geschiedenis van Jenin. Afgelopen week vielen honderden Israëlische militairen met veel geweld het Palestijnse vluchtelingenkamp Jenin binnen. Twaalf mensen, onder wie vijf kinderen, kwamen om het leven en ruim honderd anderen raakten gewond. In 2003 werd het kamp al eerder binnengevallen door Israël. In 2013 opnieuw. Wat is de geschiedenis van het kamp, en hoe groeide het uit tot symbool van verzet? De Nederlands-Israëlische antropoloog Erella Grassiani is te gast. Het Spoor Terug: Een verborgen Surinaamse schat #4 Naar Suriname. In de l
-
1e uur: De val van het kabinet en de asielinstroom, Procopius’ schandaalkroniek, 09-07-2023
09/07/2023 Duración: 52minDe val van het kabinet en de asielinstroom. Het kan u niet zijn ontgaan: vrijdagavond viel het kabinet Rutte 4, omdat de coalitie er niet in slaagde om tot een nieuw asielbeleid te komen. Volgens Mark Rutte is de asielinstroom wel ‘twee tot drie keer hoger dan normaal’. Maar klopt dat wel? Dat vragen we aan Marlou Schrover, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in migratie. De eerste persoon #1: Raphael Hunsucker over de Verzwegen verhalen van Procopius. Corruptie, overspel en moord aan het Byzantijnse hof. Procopius schreef het allemaal op in "Anekdota". Hoe heeft deze sensationele schandaalkroniek ons beeld over de nadagen van het Romeinse Rijk gevormd? Classicus Raphael Hunsucker vertelt in #1 van de podcastserie “De eerste persoon”.
-
2e uur: Snelfotografie, Rupert Murdoch, Verborgen Surinaamse schat, 02-07-2023
02/07/2023 Duración: 51min(01:09) Met de uitvinding van de snelfotografie democratiseerde de fotografie. Fotograaf Dirk Kome schreef er een boek over en stelde de tentoonstelling samen die nu te zien is in het Nederlands Fotomuseum. (11:42) Hij is waarschijnlijk de machtigste mediamagnaat ter wereld: Rupert Murdoch. En met die mediamacht, komt ook politieke invloed. Dat is te zien in The Rise of the Murdoch Dynasty, die vanaf 3 juli te zien is. Amerikanist Sara Polak beoordeelt de serie. (24:28) Theatermaker Mathieu Wijdeven vindt een 5-uur durende onemanshow die Rustwijk opvoerde in 1911. Hij schreef het speciaal voor een commissie uit Nederland die naar Suriname kwam om te kijken hoe er na de afschaffing van de slavernij nog geld kon worden verdiend met de kolonie. Mathieu is onder de indruk, wil er alles over weten én besluit het stuk zelf op toneel te brengen. Dit is de derde aflevering van Het Spoor Terug: Een verborgen Surinaamse schat. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/02-07-2023.htm
-
1e uur: Extreemrechts Duitsland, Bambi, Titanic, 02-07-2023
02/07/2023 Duración: 51min(01:13) "Een alarmsignaal voor alle democratische krachten", zo noemde een minister in Thüringen de verkiezingswinst van de AFD. Wat zit er achter deze verkiezingszege? Met welke strategieën probeerde Duitsland, tot nu toe, radicale partijen te weren, en waarom werken deze tactieken nu niet meer? Te gast is Marja Verburg, historicus bij het Duitsland Instituut en maker van de podcast Achtung! Duitse updates (15:10) Veel mensen zullen zijn opgegroeid met de Disney-klassieker Bambi, maar minder bekend is de roman van de Joodse Oostenrijks-Hongaarse schrijver Felix Salten waarop het gebaseerd is. Door de film raakte het ooit beroemde boek op de achtergrond, en dat terwijl er allerlei lagen in zitten die ons meer kunnen vertellen over de schrijver en de tijd waarin hij leefde. Arnon Grunberg schreef het voorwoord bij de hernieuwd uitgegeven Bambi. (28:39) De column van Nelleke Noordervliet. (32:21) Vorige week bleek dat de passagiers van de vermiste onderzeeër haar fascinatie voor de Titanic met de dood he
-
2e uur: Suiker, Opgraving Tiel, Surinaamse schat #2, 25-06-2023
25/06/2023 Duración: 49min(01:29) Theatermaker Mathieu Wijdeven leert zijn betovergrootvader G.G.T. Rustwijk steeds beter kennen. Maar er zijn nog steeds missende puzzelstukjes. En dus probeert Mathieu hem dichterbij te halen, de 21e eeuw in. Dit is de tweede aflevering van Het Spoor Terug: Een Surinaamse schat. (28:10) Groot nieuws vanuit Tiel deze week: een 4000-jaar oud heiligdom werd onthuld. Opvallend is een glazen groene kraal uit Irak - hoe is die 4000 jaar terug in Tiel beland? En wat leert ons dat over de Bronstijd? Cristian van der Linde, die de opgraving in Tiel leidde, is te gast. (38:14) De geschiedenis van suiker is een geschiedenis van een verslaving, zo lijkt het. In The World of Sugar toont historicus Ulbe Bosma dat mensen er al eeuwenlang veel te veel van eten, én bereid zijn om elkaar de meest gruwelijke dingen aan te doen om steeds meer te produceren. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/25-06-2023.html#
-
1e uur: Wagner Groep, Keti Koti, Familieverhalen Surinaamse Amsterdammers, 25-06-2023
25/06/2023 Duración: 48min(01:20) Gisteren nam het huurlingenleger de Wagner Groep de stad Rostov in. Poetin hield een toespraak op TV waarin hij de opstandelingen ‘verraders’ noemde en een vergelijking trok met de situatie in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog. Te gast hierover is Hubert Smeets, Ruslandkenner die de gebeurtenissen op de voet volgt. (09:46) Op 1 juli 1863 werd de slavernij bij wet afgeschaft in Suriname en de Antillen. Maar hoe verliep die eerste Keti Koti eigenlijk, en hoe groeide 1 juli uit tot hét moment van herdenking en viering? Jurist en historicus Ellen Neslo, gespecialiseerd in 19e-eeuws Suriname, is te gast. (19:33) De column van John Jansen van Galen (23:33) Voor de koloniale wereldtentoonstelling van 1883 werden er mensen uit de Nederlandse koloniën gehaald en in gefabriceerde nederzettingen op het Museumplein tentoongesteld. Goziëm Frijmersum is een van de nazaten en te gast samen met Mark Ponte, historicus en curator van het Stadsarchief Amsterdam. De bijzondere geschiedenis van de Frijmersums m
-
2e uur: Vrouwenstakingen, Voorouders, Surinaamse schat #1, 18-06-2023
18/06/2023 Duración: 52min(00:50) Afgelopen week was er in Zwitserland een landelijke vrouwenstaking. Honderdduizenden vrouwen eisten onder meer gelijk loon voor gelijk werk, actie tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksisme op de werkvloer en gratis kinderopvang. Met historica Rosa Kösters duiken we in de rijke geschiedenis van de vrouwenstakingen. (09:55) Drie journalisten van de Volkskrant tekenden in het boek “Wie zijn mijn voorouders” persoonlijke verhalen op over de doorwerking van het koloniale verleden. Auteur Ianthe Sahadat vertelt samen met Gisèle Mambre: een van de mensen wiens familiegeschiedenis de journalisten onderzochten. (24:17) Theatermaker Mathieu Wijdeven ontdekt dat hij wel een heel bijzondere betovergrootvader heeft: G.G.T. Rustwijk. Een voorvader die zich dapper weerde tegen het koloniale bewind en die, net als hij, ook nog eens kunstenaar was. Aanstaande zondag is de eerste aflevering van de vierdelige podcast in Het Spoor Terug: Een verborgen Surinaamse schat. Meer info: https://www.vpro.nl/progra
-
1e uur: Joegoslavië-tribunaal, caravan, Russische ooggetuigen, 18-06-202
18/06/2023 Duración: 52min(01:30) Na ruim 30 jaar is het Joegoslaviëtribunaal tot een eind gekomen. Maar waar het tribunaal voor stond mag niet vergeten worden, vinden nazaten van slachtoffers van de oorlog. Srebrenica-overlevende Alma Mustafić pleit ervoor om er een museum van te maken. (16:29) Het is iets typisch Nederlands, maar niet iets waar we trots op zijn: de sleurhut. Zo noemde Youp van ’t Hek de caravan ooit, een symbool van burgerlijkheid. Onterecht, zo vindt historicus en journalist Marchien den Hertog. (25:54) De column van Ellen Ombre. (30:12) Toen de oorlog in Oekraïne begon, was er in Europa verbazing over hoe weinig protest er was vanuit de Russische burgers tegen de oorlog. Ruslandkenner Eva Peek verbaasde zich minder. Volgens haar zijn de parallellen talrijk. Zij toont dit samen met Hans Driessen en Michel Krielaars in het boek Dit volk heeft zijn God op aarde, waarin ruim twee eeuwen aan ooggetuigenverslagen over en van Russen zijn opgenomen. Peek is te gast. (42:29) Historische boeken met Nadia Bouras. Zij bes
-
2e uur: Veteranen, Boekenmarkt, 11-06-2023
11/06/2023 Duración: 52min(00:42) Een veteraan, dat is toch een heel oude man die zijn leven waagde tijdens de Tweede Wereldoorlog? Dat clichébeeld moet worden bijgesteld volgens veteraan Niels Roelen. Hij scheef het boek Sporen: Veteranen na hun missie. Roelen vertelt meer met veteraan Arnold Jansen op de Haar. (18:41) Het is zowat zomer en tijd voor de grote tweedehands boekenmarkten. Marten Minkema duikt in Het Spoor Terug: de Boekenmarkt in de geschiedenis van de straathandel in boeken. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/11-06-2023.html#
-
1e uur: Dambreuk, Hans van Manen, Verjaringswet, 11-06-2023
11/06/2023 Duración: 53min(01:10) Afgelopen dinsdagnacht werd een belangrijke stuwdam in het zuiden van Oekraïne verwoest, met desastreuze overstromingen tot gevolg. Deze militaire tactiek is eerder toegepast in een oorlogsgebied weet historicus Ivo van de Wijdeven. (12:10) Hans van Manen stond aan de wieg van grote veranderingen in de danswereld en creëerde meer dan 150 balletten. Maar hoe werd de kleine Amsterdamse straatvechter met slechte papieren grootmeester van de hedendaagse dans? Sjeng Scheijen dook in het bewogen leven van Van Manen en schreef de biografie Gelukskind. (27:33) De column van Micha Wertheim. (30:28) Binnenkort debatteert de Tweede Kamer over de reactie van het kabinet op het onderzoek naar de Onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië 1945-1950. Een langverwacht debat, ook voor auteur van De Indische doofpot Maurice Swirc. (41:35) Historische boeken met Lotfi El Hamidi. Hij bespreekt: · Francio Guadeloupe e.a., Rotterdam, een postkoloniale stad in beweging · Claudia Rankine, Citizen, an A
-
2e uur: Cash geld, Moeder der Geuzen, 04-06-2023
04/06/2023 Duración: 52min(00:52) Tegen welke prijs verdwijnt cash geld? Cash geld wordt steeds minder gebruikt, maar moet volgens minister Kaag wel voluit beschikbaar blijven. Simon Lelieveldt is gespecialiseerd in financieel erfgoed en vertelt hoe cash geld steeds meer uit ons leven is verdwenen en de gevolgen daarvan. (10:34) Historische boeken met Sanne Frequin. Zij bespreekt: Esther van Gelder, Flora Batava 1800-1934. De wilde planten van Nederland Geertje Dekkers, Veel, klein en curieus. De wereld van Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723) Sietske Fransen en Tim Huisman, Antoni. Van Leeuwenhoek en de microwereld (19:01) Het Spoor Terug: Moeder der Geuzen. Ze gaf leiding aan de beeldenstorm en stond bekend als De moeder der geuzen: we hebben het over de opstandige edelvrouwe Petronella van Praet. In deze radiodocumentaire reconstrueert Mathijs Deen met Pieter Serrien en Violet Soen het opstandige leven van de Geuzenleidster. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/04-06-2023.html#
-
1e uur: AI, Hindostaanse migratie, Perzische sjah, 04-06-2023
04/06/2023 Duración: 52min(01:20) Een 'existentieel gevaar' zo noemden vooraanstaande wetenschappers de ongecontroleerde ontwikkeling van Artificial Intelligence. Het lijkt een nieuw debat, maar wetenschapper Joseph Weizenbaum wees in de jaren '60 al op het gevaar. We spreken erover met filosoof Guido van der Knaap. (14:05) Maandag is het precies 150 jaar geleden dat het eerste schip met contractarbeiders in Suriname arriveerde. Hoe wordt er nu naar dit systeem gekeken? En hoe wordt dit gevierd of herdacht? Pravini Baboeram en Karin Amatmoekrim vertellen meer. (37:59) De column van Nelleke Noordervliet. (41:30) Wie vandaag het nieuws leest kan zich nauwelijks voorstellen dat de relaties tussen Nederland en Iran in de jaren ‘60 en ‘70 goed waren. Over de Nederlandse fascinatie met Iran en hoe dat beeld in duigen viel schreef Irandeskundige Maaike Warnaar ‘Onze vriend op de pauwentroon'. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/04-06-2023.html#
-
2e uur: Cesaria Evora, Vissersvrouwen, 28-05-2023
28/05/2023 Duración: 51min(00:40) Cesaria Evora: de koningin van het Kaapverdiaanse levenslied. Wie was Evora en wat zegt haar muziek over de roerige geschiedenis van de voormalige Portugese kolonie Kaapverdië? Vanaf 1 juni draait de documentaire ‘Intiem’ over Evora’s levenspad in de Nederlandse bioscopen. Muzikant en schrijver Jorge Lizardo is te gast. (19:00) Het Spoor Terug: Vissersvrouwen op Scheveningen. Het oude Scheveningen was een micromaatschappij die eeuwenlang maar weinig veranderde en die nu niet meer bestaat. Wat weten we over die vissersvrouwen? Wat is er over hun levens bewaard? Deze radiodocumentaire is gemaakt door Katinka Baehr. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/28-05-2023.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/28-05-2023.html)