Ovt

(01:04) De onverwachte terugkeer van de bankrun. Gast: gedragseconoom Johan de Jong. (13:45) Stonden piraten aan de wieg van de Verlichting? Een piratenmaatschappij op het 17e-eeuwse Madagaskar. Gast: politiek filosoof Anna Blijdenstein. (28:06) Weduwen: een nooit vertelde geschiedenis. Gast: literatuurwetenschapper Mineke Schipper.  (39:25) Waarom ging de heksenjacht viral? Heksenvervolgingen als een epidemische ziekte. Gast: historicus Steije Hofhuis. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/19-03-2023.html#

(00:32) Pro-Rusland of gewoon Russisch? De controverse omtrent een game. Gast: historicus Pieter van den Heede (07:57) De vergeten oorlogsdagboeken van daders én slachtoffers. Gast: journalist Nina Siegal (20:12) Het Spoor Terug: Op de fiets #2. Documentairemaker Marten Minkema onderzoekt de Nederlandse fietscultuur.   Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/12-03-2023.html#

(00:45) Ons romantische beeld van de boer. Waar komt dat beeld vandaan? Gasten: historicus Gerard Rooijakkers en literatuurwetenschapper Esther Peeren (19:52) De column van Abdelkader Benali (23:16) Diva’s: tentoonstelling over iconen uit de Arabische wereld. Gast: historicus Nadia Bouras (34:59) XR: geweldloos protest is het meest effectief. Maar wat leer de geschiedenis? Gasten: journalist Teun Dominicus en historicus Maartje Janse Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/12-03-2023.html#

(01:45) De Fake History Hunter: de jacht op historisch nepnieuws. Gast: historicus Jo Hedwig Teeuwisse. (08:46) Een vergeten scheepsramp uit 1917. Gast: historicus Mark Sijlmans.  (20:16) Het Spoor Terug: Op de fiets #1. Documentairemaker Marten Minkema onderzoekt de Nederlandse fietscultuur.   Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/05-03-2023.html#

(00:58) Hoe design van de minste weerstand het ideaal werd: nieuwe tentoonstelling Design Museum Den Bosch. Gast: conservator Tomas van den Heuvel. (11:43) De column van Ellen Ombre. (25:31) 'Denk aan de kinderen!': hoe homofobe retoriek uit de 70’s terugkeert. Gast: literatuurwetenschapper Looi van Kessel.  (40:04) ‘De onderwerping’ van de aarde: een geschiedenis van de verhouding van de mens tot de natuur. Gast: historicus Philipp Blom. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/05-03-2023.html#

(00:30) Historische boeken met Nadia Bouras. Ze bespreekt: -          Geld, geloof en goede vrienden. Pieter van Eeghen en de metamorfose van Amsterdam, 1816-1889 van Laura van Hasselt -          Kijk ons dansen van Leïla Slimani -          Vreemdeling in eigen land. Het oorlogsdagboek van Anna Haag van Anna Haag -          Alma's dochters. Een verborgen familiegeschiedenis van Jutta Chorus (14:20) Het Spoor Terug: ‘Sankara, de Che van Afrika’. In deze radiodocumentaire onderzoekt Jan Maarten Deurvorst de populariteit van Thomas Sankara, president van Burkina Faso.   Meer info: www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/26-02-2023.html#

(01:10) Het protest in Suriname is niet los te zien van de koloniale erfenis. Gast: journalist Ferayed Hok. (15:08) De column van Nelleke Noordervliet. (18:42) Hildegard van Bingen: componist en profetes in de 12e eeuw. Gast: literatuurwetenschapper Dinah Wouters. (27:50) Het Koreaanse wonder: van ontwikkelingsland tot economische grootmacht. Gast: historicus Remco Breuker over boek De Koreaanse golf. (40:57) Rosey Pool: strijdbaar van Westerbork tot Mississippi. Gast: historicus Lonneke Geerlings over boek De vele levens van Rosey Pool. Meer info: www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/26-02-2023.html#

(00:45) Het Spoor Terug: ‘Naar het hart van de Donbas'. Een documentaire van Laura Stek over de zoektocht van fotograaf Karine Zenja Versluis naar de geboorteplaats van haar Oekraïense oma, met oud-voetballer Evgeniy Levchenko, die uit dezelfde regio komt. (39:40) Wie de Rusland-Oekraïne-oorlog aan den lijve meemaakte is NOS-verslaggever Gert-Jan Dennekamp. We spreken hem over zijn ervaringen als correspondent in de afgelopen 10 jaar in Oekraïne. Was hij net zo verrast als de rest van de wereld op 24 februari 2022, of zag hij iets dat het Westen nog niet zag? Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/19-02-2023.html#

(01:57) Waarom staan zo veel Russen nog steeds achter Poetin? Gast: historicus Ivo van de Wijdeven. (20:00) De column van Sana Valiulina. (24:15) Waarom hebben we het Oekraïense verzet tegen Poetin onderschat? Gast: politicoloog Olga Burlyuk. (39:06) Posthistorische vredesdroom van Europa aan diggelen. Gast: Duitslandkenner Hanco Jürgens. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/19-02-2023.html# (http://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2023/19-02-2023.html)

Duizenden Hongaarse kinderen kwamen na de Eerste Wereldoorlog met de trein naar Nederland en België om hier in gastgezinnen aan te sterken. Een unieke hulpactie. Nadat Hongarije aan de verliezende kant van de oorlog was beland, was het land namelijk totaal geïsoleerd binnen Europa geraakt. Niemand wilde helpen, toen een hongersnood uitbrak. Alleen Nederland en België hielpen, toen ze in 1920 een hulpactie opzetten: de kindertreinenactie, die officieel tot 1927 zou voortduren. Het was eigenlijk de bedoeling dat de kinderen tijdelijk bleven, maar sommige van hen bleven voor altijd in Nederland en België. Voordat deze Hongaarse kinderen hun plek vonden in hun nieuwe land, hadden ze nog een lange weg te gaan. Hoe verging het hen? Tegen welke obstakels liepen zij aan? De families van de Hongaarse kinderen uit de trein vertellen hun verhaal in deze documentaire van Marian van der Pluijm. Verder in OVT: de Chinezenmoord met Leonard Blussé.

Het schilderij Amandelbloesem van Vincent van Gogh hing gewoon boven de bank bij opa, herinnert Willem van Gogh zich. Dat honderden werken door de familie samen bewaard zijn en in het Van Gogh Museum terechtkwamen is niet vanzelfsprekend. Dat is te zien in de tentoonstelling Kiezen voor Vincent in het Van Gogh Museum. Willem van Gogh is te gast. Verder in OVT: het verhaal achter de Leopard-tanks, wat Pim Lammers te maken heeft met het Heilige Roomse Rijk, column Micha Wertheim, journalist Koert Lindijer. 

Is het tijd voor een geurenmuseum? Niets brengt het verleden zo dichtbij als de neus. 'Geurlandschappen' zijn steeds beter na te maken, van de Slag bij Waterloo - met buskruit, angstzweet en de eau de cologne van Napoleon - tot de straten van Amsterdam rond 1900 - met paardenvijgen, Boldoot en grachtenstank. Sommige geuren zijn nog niet weg, maar wel ernstig bedreigd. Bijvoorbeeld die van de fabrieken langs de Zaan voor zetmeel, biscuit en chocolade, die je steeds minder ruikt vanwege strengere regelgeving. Een groep Zaankanters wil nu een plaatselijk geurenmuseum oprichten, zodat hun jeugdherinneringen niet vervliegen. In De geur van geschiedenis onderzoekt documentairemaker Marten Minkema de mogelijkheden voor dit soort musea. Dit is een verkorte versie van de documentaire die Minkema maakte voor de podcast DOCS. Verder in OVT: historische boeken met Wim Berkelaar.

'Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil',zo klonk het bij de fameuze spoorwegstaking in 1903. Ruim een eeuw later wordt in ons land weer gestaakt. Volgende week ligt namelijk het streekvervoer plat, want de bonden en de werkgevers komen er in overleg niet uit. Keren oude tijden terug en wordt Nederland net als in de jaren zeventig straks weer overspoeld door stakingsgolven? Te gast is Rosa Kösters, historica verbonden aan het IISG, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, die alles van staken weet. Verder in OVT: Couperus en de islamitische cultuur met Abdelkader Benali, het verwijnen van Sovjet-dissidenten met Hella Rottenberg, de slavenhuisjes op Bonaire met Bòi Antoin, de column van John Jansen van Galen.

In uur 2 van OVT op 29 januari 2023: Zoals Gabriella Adèr zijn er in Nederland nog veel meer tweede, derde en inmiddels zelfs vierde generatie gastarbeiders. Welke invloed heeft de migratie nu nog op hen? En is dat iets vervelends of levert die achtergrond juist iets extra’s op? In deze laaste aflevering van De verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam) onderzoekt Gabriella welke impact de migratie van haar moeder nog heeft in haar eigen leven, maar ook in dat van haar zussen en nichten. Ze ontdekt dat de zwaarte, die ze in haar familie voelt, meer is dan alleen de migratie. Verder: Het verloren Hertogdom met Bas Steman en René Arendsen.

Het eerste uur van OVT: Duurzaamheid is een toverwoord tegenwoordig, in een tijd dat we ons er steeds meer bewust van zijn dat we onze planeet niet onbeperkt kunnen exploiteren, en dat we rekening moeten houden met milieu en klimaat. Een bewustzijn dat tegelijkertijd botst met economische belangen, zoals die van de boeren, die zich de afgelopen jaren fel verzetten tegen de verduurzaming van hun bedrijfstak. Toch was Nederland nog niet zo heel lang geleden voorloper op dit terrein. Zo valt te lezen in het pas uitgekomen themanummer van het historische vaktijdschrift BMGN, dat gaat over de geschiedenis van ‘duurzaamheid’ in Nederland en België. Het nummer is samengesteld door Peter van Dam, historicus aan de UVA gespecialiseerd in de geschiedenis van milieu en maatschappij. Hij is te gast. Verder: het omstreden onderzoek naar kennis van de Holocaust met Astrid Sy en Marc van Berkel; de logica achter misdaden tegen de mensheid met Simon van Teutem; en de column van Abelkader Benali.

De opiatencrisis richt in de Verenigde Staten een ongekende ravage aan: de hoeveelheid overdosis-doden blijft maar stijgen. En die crisis is te herleiden naar de steenrijke Sackler-familie, volgens fotografe Nan Goldin. Dezelfde musea die haar werk tentoonstellen, nemen miljoenen aan van de oxycodonfamilie. In de documentaire All the Beauty and the Bloodshed die nu in de bioscoop te zien is, volgt filmmaker Laura Poitras Goldins strijd en vervlecht het met haar onstuimige levensverhaal. Tracy Metz, Amerikaans journalist en directeur van het John Adams Institute bekijkt voor ons de film en vertelt over 'al het moois en al het bloedvergieten'. Verder in OVT: het monument voor 'troostmeisjes' met Griselda Molemans, Zeeland na de Watersnoodramp met Corine Nijenhuis, Oekraïense zoutmijn met Ivo van de Wijdeven. 

De Siciliaanse familieleden van Gabriella Adèr vinden al snel hun weg in Rotterdam, waar ze belanden in een biotoop van Italiaanse migranten. Het zijn jaren van nieuwe vrienden, feestjes in het Italiaans centrum en optredens van Italiaanse bands in de Rotterdamse disco. Toch brengt de migratie ook spanningen in het gezin met zich mee: tussen de ouders en de kinderen, maar ook tussen de kinderen onderling. Gabriella zoekt uit waar die spanningen vandaan komen en waarom ze ruim veertig jaar later zorgden voor een breuk in het gezin. Verder: historische boeken met Bart Funnekotter en de column van Micha Wertheim.

‘Met een zuiver geweten erken ik vandaag de dag, als staatshoofd, dat er ernstige mensenrechtenschendingen hebben plaatsgevonden op meerdere momenten.’ Zo sprak Joko Widodo deze week op de Indonesische televisie. De president verwees naar meerdere misdaden onder het bewind van Soeharto, maar doelde vooral op de massamoord op een half miljoen vermeende communistische rebellen tussen 1965 en 1966. Maar hoe zat het met die massamoord, wat was de rol van de staat, en waarom juist nu deze spijtbetuiging? Historicus en Indonesië-kenner Remco Raben is te gast. Verder in OVT: Afro-Surinaamse klederdracht met Ella Broek en Jane Stjeward-Schubert, Duitse bruinkool met Annette Birschel en de column van Nelleke Noordervliet.

De Siciliaanse familieleden van Gabriella Adèr vinden al snel hun weg in Rotterdam, waar ze belanden in een biotoop van Italiaanse migranten. Het zijn jaren van nieuwe vrienden, feestjes in het Italiaanse centrum en optredens van Italiaanse bands in de Rotterdamse disco. Toch brengt de migratie ook spanningen in het gezin met zich mee: tussen de ouders en de kinderen, maar ook tussen de kinderen onderling. Gabriella zoekt uit waar die spanningen vandaan komen en waarom ze ruim veertig jaar later zorgden voor een breuk in het gezin. In De verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam) gaat Gabriella in vier afleveringen op zoek naar het migratieverhaal van haar familie. Deze serie van OVT is elke week te horen in Het Spoor Terug op NPO Radio 1, en ook in de podcast van De verschrikkelijk mooie migratie. Alle info vind je op www.vpro.nl/deverschrikkelijkmooiemigratie. Verder in OVT: de 'dada-veldtocht' met Ariel Alvarez.

Podcastmaker Gabriella Adèr herinnert zich haar moeders familie als een warme, hechte familie, maar na een conflict is er iets veranderd. Ze beseft dat ze altijd een kleine, donkere wolk boven haar familie heeft gevoeld. In de eerste aflevering van de podcast De verschrikkelijk mooie migratieduikt ze daarom in de oorsprong van de ruzie, die te vinden is in de migratie naar Nederland in 1969. Hoe zag die migratie eruit? En waar kwam de familie terecht? Verder: het Bloedbad van Zutphen met Johan Visser.