Ovt

Het is 's werelds meest invloedrijke adviesbureau: McKinsey & Company. Het laat zich voorstaan op een door waarden gedreven aanpak, maar wat blijft er van die reputatie over als je achter de schermen kijkt? Daarover schreven Walt Bogdanich en Michael Forsythe, twee onderzoeksjournalisten van The New YorkTimes, het boek De macht van McKinsey. Ze schetsen een onzichtbare maar grote invloed van het bureau op onze economie, ons politieke beleid en zelfs op oorlogsvoering. Onderzoeksjournalist Thomas Muntz bespreekt het boek van zijn Amerikaanse collega’s en vertelt over zijn eigen ervaringen met McKinsey. Verder in OVT: de column van Micha Wertheim, Russische vluchtelingen in verzet met Michel Krielaars, stukken Parthenon terug naar Athene met Raphael Hunsucker en Chatbot ChatGPT met Nieske Vergunst.

Vier van de zeven Noordzeevissers van Texel hebben de moeilijke beslissing genomen op te houden met vissen. Met de komst van Brexit en windmolenparken op zee zijn de visgronden sterk gekrompen. En omdat de energiezuinige manier van vissen met zwevende puls-netten op aandringen van de Fransen is verboden en de prijs van brandstof is gestegen, is het zo ingewikkeld om nog winst te maken dat ze de handdoek in de ring gooienen de overheid hebben gevraagd om hen uit te kopen. Maar voor families die al generaties lang het grootste deel van het leven op zee doorgebracht hebben, is dat een zure beslissing. Mathijs Deen zocht de vissers op en sprak met hen over de tradities waarin ze zijn opgegroeid en het rusteloze bestaan van jager op zee, waar nu een eind aan komt. Verder in OVT: Jiddisj aan de UvA met Daniella Zaidman-Mauer en Whipped Peter, het verhaal achter de film 'Emancipator' met Dominique van Varsseveld.

Een documentaire van Marten Minkema In het Waterloopbos verraden muurtjes, sleuven en metalen resten de geschiedenis van het bos, wat vroeger ‘De Voorst’ heette. Het diende jarenlang als proeflab van het Waterloopkundig Laboratorium in Delft. Nog steeds ligt het bos vol met schaalmodellen van havens, rivieren en waterwerken over de hele wereld: van IJmuiden en de Maasvlakte tot havens in Thailand en Nigeria. Bos en cultuur gaan hier hand in hand. In de radiodocumentaire Het Waterloopbos spreekt Marten Minkema oud-medewerkers over dit buitenlab. Ook gaat hij naar Deltares in Delft, waar nog steeds met schaalmodellen wordt gewerkt. Verder: de Haagse Mat me Youri Straatman en historische boeken met Bart Funnekotter.

Het treurige feit is inmiddels wereldnieuws: Mahsa Amini, een 22-jarige Koerdisch-Iraanse vrouw, overleed 16 september nadat ze door de Iraanse zedenpolitie was opgepakt en zwaar mishandeld. Ze zou –  zo luidde de reden van haar arrestatie –  haar hoofddoek niet conform de voorschriften hebben gedragen. Nu, drie maanden later, is het verzet dat volgde op haar overlijden nog altijd groot. Deze week werd bekend dat de gehate zedenpolitie zou zijn opgeheven. Maar wat is die zedenpolitie en hoe cruciaal is haar rol voor het islamitische bewind? Te gast is Halleh Ghorashi, hoogleraar diversiteit en integratie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zij vluchtte in 1988 uit Iran naar Nederland. Verder: de Reichsbürger-beweging met Hanco Jürgens, de Holland-Amerika Lijn met Jonah Falke, de Nobelprijs met Ivo van de Wijdeven en de column van Sana Valiulina.

Op 9 december is het 75 jaar geleden dat Nederlandse militairen een bloedbad aanrichtten in het Indonesische dorp Rawagede, even ten noord-oosten van Jakarta. Er vielen 431 slachtoffers in wat eigenlijk een terreuractie was. Een VN-commissie concludeerde al in 1948 dat de actie 'welbewust en meedogenloos' was. In Nederland werd de kwestie geseponeerd en voor de geschiedenis weggemoffeld. Jeroen Wielaert bezocht het getroffen dorp met de Indonesische historicus Rushdie Hoesein en ontmoette er een overlevende. In Nederland ging hij de inspanningen na voor het inlossen van de ereschuld, het zwijgen voorbij. Toen deze radiodocumentaire in 2007 werd uitgezonden waren er nog geen officieele excuses gemaakt voor dit drama, en deed het veel stof opwaaien. Nu, 75 jaar na dato, is het tijd voor een herhaling van deze inktzwarte geschiedenis. Na de documentaire een gesprek met historica Nicole Immler. Verder: de column van Nelleke Noordervliet en de podcast 'De kunst van het verdwijnen' met Bart van Nuffelen.

‘Dit is een eenzijdige Nederlandse actie met een groot risico op mislukking’, zo concludeerde de Nationale Reparatie Commissie Suriname over de excuses voor het slavernijverleden die de Nederlandse regering op 19 december wil gaan maken. Want de excuses komen te vroeg en worden niet door de juiste persoon gemaakt. Rechtshistoricus Wouter Veraart vreest dat de regering te gehaast te werk gaat. Excuses worden te vaak gebruikt door de machtige partij om ‘de zaak dicht te timmeren’, terwijl juist zorgvuldigheid de eerste vereiste is. De historicus is te gast. Verder: de mythische beschaving in Ancient Apocalypse  met Bleda Düring, de oorsprong van de gynaecologische eendenbek met Rina Knoeff, de nieuwe kijk op het verzet in het Verzetsmuseum met Liesbeth van der Horst.

Een documentaire van Christianne Alvarado Bij een portie kaas of ossenworst komt in een goed Amsterdams bruin caféook tafelzuur: een ‘augurkie’, of een paar zilveruitjes. Typisch Amsterdams. De stad is namelijk het epicentrum van het Nederlandse zuur, tonen Paul van Ravestein en Monique Mulder in het recent verschenen boek De zure stad. De augurk blijkt een perspectief te bieden op een verdwenen wereld: die van Joods Amsterdam. Ies en Dick Zwaaf, kinderen van een Joods zuurgeslacht; de laatste zuurproducent van Amsterdam Oos Kesbeke met zijn zoon Camiel; en de auteurs van De zure stad vertellen Christianne Alvarado over de geschiedenis van Amsterdam door de ogen van een augurk. Verder in OVT: de Politieke Partij Radikalen met Bas de Gaay Fortman en Peter van Dam. 

“Russen sturen aan op loopgravenstrijd”, kopte de Volkskrant eerder deze week. Uit satellietbeelden valt namelijk op te maken dat Rusland bezig is een enorme verdedigingslinie van loopgraven op te bouwen, met name in de Donbas. Je zou in eerste instantie denken dat het een verouderd concept is,  ruim 100 jaar na de Eerste Wereldoorlog. Maar dat is niet zo, bij iedere oorlog zie je ze weer. De drang om je in te graven om de tegenstander te stoppen is er nog steeds. Militair historicus Wim Klinkert is te gast over deze ontwikkeling en de overeenkomsten tussen de Eerste Wereldoorlog en de oorlog in Oekraïne nu. Verder: boekententoonstelling Vaticaan met Irma Boom, Henriëtte Pimentel, de vrouw die Joodse kinderen redde met Esther Shaya, de column van Micha Wertheim en voetbaldiplomatie met Laurens Bluekens.

Zondag 20 november begint dan eindelijk het WK voetbal in Qatar. Meer dan ooit ging dit WK over mensenrechten. De vraag of sport en politiek te scheiden zijn, is urgenter dan ooit. Te gast is journalist en schrijver Arend Hulshof, die voor Trouw een achtdelige serie over sport en mensenrechten schreef. Verder: Jan Keulen over zijn tijd als correspondent in onder andere Qatar, 'Je beste vriendin' over de Margriet en Libelle met Marjan van Marle en Poetins nieuwe ideologie uit de tsarentijd met Hella Rottenberg.

Wat als je een jaar lang radio maakt in één straat? VPRO-journalisten Roel van Broekhoven, Katrien de Klein en Kees Slager deden dit in 1976 in een volksbuurt in Dordrecht. In De straat hoorde je gewone mensen recht voor z’n raap vertellen wat hen bezighield. De stem des volks in stereo, aldus de drie idealistische radiomakers. En die stem des volks kreeg destijds veel minder media-aandacht dan nu. 46 jaar later keren we terug naar die zo gewone en toch zo bijzondere straat: de J.J.A. Goeverneurstraat in Dordrecht.  Hoe is het daar nu, en hoe kijken de journalisten en de straatbewoners terug op hun radio-avontuur? Je hoort het in deze audiodocumentaire van Cecile Elffers. Verder: historische boeken met Nadia Bouras en de column van John Jansen van Galen.

Deze maand is het 100 jaar geleden dat het meest mysterieuze graf uit de Egyptische oudheid werd ontdekt: het graf van Toetanchamon. Ook is vanaf deze week een serie te zien waarin Ruud Gullit op zoek gaat naar de vloek die op dit graf zou rusten. Wie groef Toetanchamon op en wat ontdekte Ruud Gullit over de vloek van deze farao? Daniel Soliman is te gast.  Verder: nucleaire dreiging met Paul van Hooft, het lied Vamos a la Playa met Arthur Weststeijn, film The Woman King over de vrouwelijke strijders van Dahomey met Femke van Zeijl. 

Zo’n 5 jaar geleden stuitte de criminoloog Willem de Haan per toeval op een gruwelijk verhaal. Al bladerend door een boek, ergens in een boekwinkel in Buenos Aires, las hij dat er in het concentratiekamp Buchenwald een Argentijnse tango was gespeeld. De nazi’s zouden een orkest van gevangenen hebben gedwongen om het nummer Plegaria te spelen. Het verhaal schokte hem – niet op z’n minst omdat Willem in zijn vrije tijd een gepassioneerd tangodanser was, die het lied Plegaria heel goed kende. En het verhaal riep tal van vragen bij hem op. Als criminoloog was Willem de perfecte persoon om deze muzikale oorlogsmisdaad tot de bodem toe uit te zoeken. Deze week verscheen het resultaat van zijn onderzoek: het Engelstalige boekTango of Death, uitgegeven bij Brill. Hij is te gast.  Verder: de column van Sana Valiulina, het Spoor Terug: de fossielen van Dubois #2

De kamers hadden geen tralies, de cellen werden kamers genoemd en gedetineerden heetten bewoners. De Bijlmerbajes moest zo humaan mogelijk worden. Dat was het ideaal – maar de werkelijkheid was weerbarstiger – beschrijven Nils von der Assen en Daphné Dupont-Nivet in De hechtenisclub, een geschiedenis van de Bijlmerbajes. Daphné Dupont-Nivet is samen met oud-directeur Jan van den Brand te gast. Verder: de column van Nelleke Noordervliet, en in Het Spoor Terug: De fossielen van Dubois #1. 

Op dinsdag 8 november gaan de Amerikanen weer naar de stembus voor de ‘midterms'. Daarin wordt bepaald hoe de verdeling zal zijn in het Congres. De Republikeinen hopen op een herhaling van de zogenaamde ‘Republican Revolution’ uit 1994, onder leiding van Republikein Newt Gingrich. Wat hield die midterm-revolutie in en is er kans op herhaling? Te gast is journalist en Amerikakenner Casper Thomas. Verder: bespreken we dat Soldaat van Oranje werelderfgoed wordt met David Barnouw, is Wouter Linmans te gast over de remake van Im Westen nichts Neues en bespreekt Nadia Bouras vier historische IDFA-documentaires.

Wie wint de Libris Geschiedenis Prijs? Deze week reiken we, als feestelijk slotstuk van de Maand van de Geschiedenis, de Libris Geschiedenis Prijs uit. Verder in OVT: column van Sana Valiulina

Tijdens de Maand van de Geschiedenis reist OVT door Nederland. Deze week zenden we uit vanuit het Huis te Breckelenkamp in Lattrop (Twente), waar we onder andere het Rampjaar 1672 bespreken met Luc Panhuysen en Martin van der Linde. Verder: Javamens met Olaf Oudheusden, column van Micha Wertheim, livemuziek van Eerie Wanda.

Tijdens de Maand van de Geschiedenis reist OVT door Nederland. deze week zenden wij uit vanuit het Huis te Breckelenkamp in Lattrop. Hier bespreken wij onder andere de Sovjet-marineofficier Vasili Arkhipov die de wereld redde met Kaj Leers Verder: Graaiers en gokkers met Roel Janssen, De vrouw die Friesland redde met Sunny Jansen, livemuziek van Eerie Wanda, Bart Funnekotter over De Weimarrepubliek

Tijdens de Maand van de Geschiedenis reist OVT door Nederland. Deze week vanuit het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk, waar we onder andere de Watersnoodramp bespreken met Kees Slager, auteur van het boek 'De Ramp' en overlevende Ria Geluk.  Verder: boekrecensie van Bart Funnekorter, Lotte Jensen over 'Wij en het water', muziek van Someone

Tijdens de Maand van de Geschiedenis reist OVT door Nederland. Deze week vanuit het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk. De neushoorn Clara was in de jaren 1740 een ware muze. Gijs van der Ham, schrijver van Clara de neushoorn: wonderdier, sensatie, muze, is te gast. Verder in OVT: Tom Buijtendorp over De vergeten stad, Gerard Rooijakkers over kernenergie en livemuziek van Someone

Deze week zenden wij live uit vanuit cultureel centrum NoLIMIT in de Bijlmer. Het eerste uur bespreken wij het verslag van de Bijlmervliegramp met Jules Rijssen, de geschiedenis van de Bijlmer met Henno Eggenkamp en is er livemuziek van rapper Kiddo Cee