Onderweg

In deze aflevering van ‘Levensbepalend’ schuift presentatrice Sofie van den Enk aan bij Elsbeth Gruteke om te praten over grote scharniermomenten in haar leven. Ze is een gedreven dame, al werd die ambitie pas tijdens de middelbare school zichtbaar, nadat ze verhuisd was van Krommenie naar Castricum. In kilometers een kleine afstand, maar qua cultuur een wereld van verschil. Ineens durfde de stille Sofie van zich te laten horen. Hoewel haar gedrevenheid haar veel heeft gebracht, bleek het ook een valkuil. Ze wilde zich laten gelden in de wereld van de televisie, maar ging daar bijna aan onderdoor. Ze heeft haar les geleerd: ‘Ik zal me nooit meer gek laten maken dat ik iets móét bereiken; dat is het me niet waard.’

Al twintig jaar werkt Nico de Fijter als journalist bij dagblad Trouw. Op dit moment is hij chef Religie en Filosofie. Het werk is hem op het lijf geschreven. Toch heeft het een tijd geduurd voor hij zelf doorkreeg dat hij de journalistiek in wilde. Toen hij echter het vak op het netvlies kreeg, was het volkomen duidelijk dat hij dit moest doen. Met de woorden van filosoof Gerard Dekker noemt hij het: ‘het aanvaarden van de mij toegevallen lotsbestemming’. Daarnaast vertelt Nico in dit gesprek over een bijzonder kinderfeestje dat zijn ouders ooit voor hem organiseerde. Ook vertelt hij over zijn twee adoptiekinderen.

In Levensbepalend is Joline Zuidema te gast. Ze is theoloog, spreekster, reli-coach en trainer in Christfulness. In 2019 kwam haar boek 'Hier is rust uit'. Joline kijkt graag over kerkmuren heen want ze groeide op in de PKN, begaf zich als tiener in de evangelisch wereld en ontdekte in haar studententijd de spiritualiteit van Taizé en Iona. Een bepalend moment voor haar was het verlies van haar vader die plotseling overleed aan hartfalen. Een andere ervaring die ze bespreekt vond plaats afgelopen zomer. Ze leefde in Zuid-Frankrijk voor een aantal weken in een gemeenschap en die ervaring smaakte naar meer. 

In Levensbepalend is ‘Denker des Vaderlands’ Paul van Tongeren te gast. Ooit wilde hij priester worden maar dat liep heel anders. Op zijn 24ste koos hij voor de filosofie al twijfelde hij wel of hij het in zich had. Paul van Tongeren is inmiddels emeritus-hoogleraar maar krijgt het door zijn eretitel ‘Denker des Vaderlands het afgelopen jaar toch behoorlijk druk. Paul is expert op het gebied van de filosofie van Socrates en Nietsche. Hij is een filosoof pur sang die zijn woorden zorgvuldig kiest. In het boek ‘Het wonder van betekenis’ maken we kennis met zijn denkwereld. Betekenis gaat volgens hem vooraf aan het waarnemen van feitelijkheden en materie. Bepalende momenten voor Paul van Tongeren zijn de eerste keer dat hij vader werd en ook het moment dat hij een kleinkind verloor.

Het tweede seizoen van de podcast ‘Levensbepalend’ begint met een mooie gast; Aldith Hunkar. Voor kinderen uit de jaren negentig is zij het vertrouwde gezicht van het jeugdjournaal, later maakt ze de overstap naar het ‘grote mensen’ journaal. Waarschijnlijk is ze de eerste nieuwslezeres ter wereld met dreadlocks. Vrij abrupt komt er een einde aan haar carrière bij de NOS, dat was geen makkelijke periode voor haar. Sinds deze zomer is ze weer terug op televisie. Ze maakt een programma voor de EO dat ‘Firma Erfgoed’ heet, over het religieuze en culturele erfgoed van Nederland. Elsbeth Gruteke is een uur lang met Aldith in gesprek over de bepalende momenten in haar leven. 

Voor de zomerstop is er nog één hele mooie gast in Levensbepalend; schrijver Jan Siebelink! In dit gesprek verteld hij over zijn basisschooltijd en hoe teleurgesteld hij was toen hij werd geselecteerd voor de ULO. Ook verteld hij over het overlijden van zijn vader en het moment dat hij de kerk verliet. Tot slot vertelt hij over het verhaal ‘Witte Chrysanten’. Dit verhaal stond in zijn debuutbundel ‘Nachtschade’ en bevat eigenlijk al alle elementen die terug zouden komen in de bestseller ‘Knielen op een bed violen’ en andere bekende titels van deze gevierde schrijver. 

In Levensbepalend is de jonge Jezuïet Bastiaan van Rooijen te gast. Hij groeide op in een Nederlands Hervormd domineesgezin. Al van jongs af aan werd hij gefascineerd door het godsdienstige leven. Maar hij besloot het zelf over een heel andere boeg te gooien. Op zijn 22ste werd hij rooms katholiek en een paar jaar later deed hij zelfs intrede bij de orde der Jezuïeten. Hij studeerde in Rome, Engeland en Frankrijk, maar is nu weer terug in Nederland, waar hij lesgeeft op een middelbare school. Ondertussen bezint hij zich op de vraag: ‘Hoe nu verder?’ 

In ‘Levensbepalend’ is Gerda van Veen te gast, zij is directeur van het Graceland Festival. Dit evenement heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een vrijplaats voor mensen die moeilijk uit de voeten kunnen met de structuren van een kerk maar wel iets hebben met geloof. Tot die categorie behoort Gerda zelf ook. Het festival trekt steeds meer bezoekers, toch heeft Gerda op het punt gestaan de stekker eruit te trekken. Wat haar weerhield hoor je in dit gesprek. Ook vertelt ze over haar werk in de verslavingszorg en haar jonge jaren als verpleegkundige bij de christelijke hulporganisatie Mercy Ships.

In de podcast ‘Levensbepalend’ ontvangt Elsbeth Gruteke ditmaal Ad van Nieuwpoort. Als zoon van een traditioneel hervormde predikant had hij in zijn jeugd de behoefte om uit het gelovige wereldje te breken. Maar toen hij het werk van Miskotte ontdekte, ontvlamde zijn liefde voor de Bijbel. Dat vuur werd verder aangewakkerd door de theoloog en predikant Frans Breukelman, die hem er uiteindelijk van overtuigde dominee te worden. Het was een rol die Ad op het lijf geschreven bleek. Zelfs zo zeer dat hij zichzelf er haast in dreigde te verliezen. Dat veranderde echter compleet toen zijn dochter werd geboren: ‘Zij was mijn redding; zij heeft mij het gewone leven weer ingetrokken.’

In Levensbepalend is Neerlands bekends diva Karin Bloemen te gast. Ze zingt de sterren van de hemel maar brengt haar publiek ook aan het schaterlachen. Haar imposante jurken zijn inmiddels een begrip. Ze maakte televisie en radio, speelde in films en musicals. In 2019 komt ze met het boek ‘mijn ware verhaal’, waarin ze vertelt over het seksueel misbruik in haar jeugd; een onderwerp waar ze altijd openhartig over heeft gesproken. In 2011 wordt ze benoemd tot officieer in de orde van Oranje-Nassau. Haar levensmotto: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet’

In Levensbepalend gaat Elsbeth Gruteke in gesprek met Gert Bremer. Op verschillende cruciale momenten van zijn leven moest hij het bekende loslaten om vervolgens een nieuwe fase in te stappen. Na een lang proces kwam hij op zijn 29ste uit de kast. Het leven dat hij vervolgens opbouwde met zijn geliefde eindigde abrupt, waarna hij het klooster in ging. Ook dat liep echter stuk, zodat hij opnieuw de wereld in moest. Nu hij erop terugkijkt, ziet Gert de breuken als Exodus-ervaringen. Uittochten die hem achteraf gezien veel hebben geleerd. Niet in de laatste plaats dat je niet te stevig aan je zogenaamde zekerheden moet vasthouden.

In Levensbepalend is Arjan van Essen te gast. Hij komt in het nieuws als hij ontslagen wordt als docent van het reformatorische Driestar College in Gouda. De reden: hij speelt in een theaterstuk over zijn verleden als gokverslaafde. Afgelopen jaar verschijnt van zijn hand de roman ‘Parre’, een verhaal dat veel autobiografische elementen bevat. Daarnaast schrijft hij columns en gedichten en is hij vereffent hardloper.

Daphne Deckers is te gast in de podcast ‘Levensbepalend’. Ze groeit op in het kleinste dorpje van Nederland; Persingen. Ze groeit niet op in een religieus nest maar zingt als kind in het katholieke kerkkoor. Haar wereld wordt stukken groter wanneer ze als fotomodel gaat wonen en werken in Parijs, Milaan en New York. Later gaat ze presenteren en acteren. Ze is zelfs nog te zien in een James Bond film. Als kind wil ze eigenlijk schrijfster worden, daar neemt ze in de loop van haar carrière steeds meer tijd voor. Bekend worden haar boeken over opvoeden. Inmiddels heeft ze 24 boeken op haar naam staan. In 2018 overleed haar vader aan de gevolgen van dementie. Het verlies deed haar stil staan bij de eindigheid van het leven.

Reni Krijgsman vormt samen met haar man Elisa al jarenlang een bekend zangduo binnen christelijk Nederland. Maar het gesprek dat Elsbet Gruteke met haar heeft draait niet alleen om muziek. In tegendeel. Samen bespreken ze de levenslessen die Reni meeneemt uit de drie grote kantelmomenten in haar leven; de keuze voor een Bijbelschool, de tienerzwangerschap van haar dochter en de keus om opvoedcoach te worden. Reni leerde om milder te zijn naar zichzelf en anderen. Om minder zelf de touwtjes in handen te willen hebben. En om God te vertrouwen.

In de podcast Levensbepalend is dominee Pieter Versloot te gast. Als kind speelt hij in de bossen van Elspeet. Op zijn 14e heeft hij een godservaring waarna hij zich geroepen voelt dominee of zendeling te worden. Hij studeert Theologie in Utrecht, woont 9 jaar in Kazachstan en is inmiddels dominee in de Martinikerk in Groningen. Op die laatste plaats introduceert hij een oud gebruik; de biecht. Op zijn 44ste ontdekt Pieter dat hij de ziekte van Parkinson heeft. De verwachting is dat hij door deze progressieve ziekte nog ongeveer 15 goede jaren heeft en die wil hij niet verspillen. Elsbeth Gruteke is een uur lang in gesprek met deze bevlogen dominee over zijn werk, zijn geloof en zijn leven.  

Zangeres Stephanie Struijk is te gast in ‘Levensbepalend’. Jarenlang is ze bekend onder de naam Stevie Ann. Maar als ze van Engelstalige naar Nederlandstalige liedjes overstapt treedt ze op onder haar eigen naam: ‘Stephanie Struijk’. Het blijkt een belangrijke stap die haar als artiest dichter bij zichzelf brengt. Ze is een uur lang met Elsbeth Gruteke in gesprek over haar werk en haar leven.

Kunstschilder Henk Helmantel is te gast in de podcast ‘Levensbepalend’. Hij wordt geboren in het Groningse dorpje Westeremden en woont daar tot op de dag van vandaag. Toch reist het werk van deze succesvolle schilder ver. Hij wordt bekend met zijn stillevens en schilderijen van kerkinterieurs en kloosters. Zijn werk was te zien in Duitsland, Frankrijk, Amerika en Indonesië om maar een paar landen te noemen. Het christelijke geloof dat hij van huis uit meekreeg speelt een bepalend rol in zijn leven en zijn werk. 'Ik heb een evangelist in mij' verteld hij in dit interview. Elsbeth Gruteke is een uur lang met de onverstoorbare kunstschilder in gesprek.

In Levensbepalend is Zandtovenaar Gert van der Vijver te gast. Toen hij in Rijsburg opgroeide leek het er even op dat hij de bloemenhandel van zijn vader zou overnemen. Toen hij op een dag drie keer de stem van God hoorde was dat scenario definitief van tafel. Met zijn zandbak reist hij tegenwoordig de hele wereld over om verhalen te vertellen met zijn zandtekeningen. In Nederland zien we Gert vooral met Pasen en Kerst op televisie maar hij doet ook allerlei samenwerkingen als bekendheden als Marco Borsato, Stef Bos en Edsilia Rombley. Door corona komt ook veel van het werk van de Zandtovenaar stil te liggen. Maar het zand kruipt waar het niet gaan kan; Gert van der Vijver gebruikt zijn tijd om te werken aan een nieuw project waarin hij het verhaal van Narnia vertelt. Elsbeth Gruteke interviewt deze creatieveling over zijn werk, zijn geloof en zijn leven. 

Annemarie Six-Wienen verliest als twintiger twee keer een geliefde. Het zijn momenten die bepalend zijn voor haar leven. Annemarie heeft over haar verlies veel vragen aan God en toch weerhoudt dat haar niet om op latere leeftijd dominee te worden. Het betekent niet dat ze op al haar vragen een antwoord heeft gekregen. Gods trouw zit voor haar soms ook in kleine dingen. Zoals het kinderliedje ‘Je hoeft niet bang te zijn’. Het heeft grote betekenis voor haar. In de podcast ‘Levensbepalend’ vertelt ze haar bijzondere levensverhaal aan Elsbeth Gruteke.

In ‘Levensbepalend’ is Dominicanes Marga Zwiggelaar te gast. Zij besloot op 56-jarige leeftijd zuster te worden. Bijna haar hele leven woonde ze in het ‘Jeruzalem van het noorden’, het protestantse Hoogeveen. Toch beweert ze altijd een soort katholiek gen te hebben gehad. Als kind wilde ze diep van binnen eigenlijk al zuster worden. Maar het liep toch anders, ze ging werken als welzijnswerker en later als conservator/directeur van een museum. Elf jaar geleden werd ze naar eigen zeggen ‘geroepen’ tijdens een wandeling. Sinds twee jaar is haar woonplaats Nijmegen waar ze woont als zuster bij de Dominicanessen van Neerbosch.