Onderweg

In Levensbepalend is theoloog en filosoof Gerko Tempelman in gesprek met Elsbeth Gruteke. Gerko is Stroominee, dat wil zeggen dat hij voorganger is van de Amsterdamse christelijke gemeenschap ‘Stroom’. Het woord dominee omzeild hij het liefst omdat daar allerlei associaties aan vastzitten waar hij zich niet comfortabel bij voelt. Ook schreef hij het boek ‘Ongeneselijk Religieus’ waarin hij vertelt hoe hij zijn geloof verloor en toch christen bleef.  Gerko vertelt in dit interview hoe zijn wereld groter werd toen hij zijn gereformeerde woonplaats Hardenberg verliet. Ook verbrede zijn horizon toen hij met zijn gezin in een Timonhuis ging wonen waar jonge moeders met hun kinderen worden opgevangen.  Gerko zit vol creatieve ideeën. Zo is hij mede-initiatiefnemer van een petitie die pleit voor het opofferen van een christelijke feestdag in ruil voor een speciale coronafeestdag. De jonge theoloog ziet wel voor zich dat we in de toekomst jaarlijks vieren dat we niet meer in lockdown zitten; een soort alternatief Pas

Wat zijn de bepalende momenten in het leven van Dieuwertje Blok? In de podcast ‘Levensbepalend’ gaat Elsbeth Gruteke hierover met haar in gesprek. Zo vertelt Dieuwertje (63) over een belangrijke les die haar vader haar als dwarse hasjiesj rokende puber leert. Ook vertelt ze over een reis naar Israël die ze als tiener maakt, een reis die haar met andere ogen laat kijken naar ‘het land van melk en honing’. Verder vertelt ze over hoe alles verandert als ze zelf moeder wordt. Dieuwertje is momenteel bekend van het Sinterklaas journaal, maar ze is al 40 jaar een begrip in de Nederlandse media en maakte talloze radio- en televisieprogramma’s.

De meeste mensen zullen Nelli Cooman kennen als topatlete, die een groot aantal nationale, Europese en wereldtitels op haar naam zette. Voor haarzelf speelt haar sportcarrière echter lang niet zo’n belangrijke rol meer. Liever dan ‘voormalig topatlete’ wordt ze nu ‘mama’ of ‘vrouw’ genoemd. In de podcast Levensbepalend blikt ze samen met Elsbeth Gruteke terug op de weg die ze heeft afgelegd en de momenten die daarin van groot belang waren. Ze vertelt over hoe ze als 10 jarige verhuisde van Suriname naar Nederland, haar carrière in de atletiek, haar eerste huwelijk dat geen stand hield en natuurlijk het moederschap.

Cees van der Laan zakte ooit tot aan zijn oksel door een gletsjer, alsof hij in de nok van een kathedraal hing. Dat past bij deze ADHD-hoofdredacteur van Trouw, de grenzen opzoeken, dat deed hij ook als journalist in conflict-gebieden. Toen zijn verantwoordelijkheden toenamen en hij kinderen kreeg besloot hij om die spanning voortaan op te zoeken in de Haagse journalistiek. Uiteindelijk werd hij hoofdredacteur van Trouw, een krant die ooit als verzetskrant begon, de verantwoordelijkheid voor journalistiek als controle op de macht voelt van der Laan heel sterk.

Het meest avontuurlijke wat Carel Stolker, die onlangs afzwaaide als rector van de Universiteit Leiden, deed in zijn leven was een half jaar in San Francisco studeren. De rest van zijn leven bracht hij tot volle tevredenheid door in Leiden, als kind, als student, als docent en als rector. Nu hij met pensioen is wil hij het eerste halfjaar niet gebeld worden voor een nieuwe functie. Daarna jeuken zijn handen om zich nuttig te maken, de CDA’er heeft ideeen over hoe het beter moet met het openbaar bestuur in Nederland, om te beginnen bij de belastingdienst.En je dochters kun je gerust aan de Universiteit Leiden laten studeren, zegt hij tegen Elsbeth Gruteke, die daarover sceptisch is vanwege de in opspraak geraakte docenten Andreas Kinneging en Paul Cliteur. Volgens Stolker moeten ook zij functioneren binnen de regels van de universiteit. Daarnaast juicht hij een afwijkende mening van harte toe, zowel bij studenten als bij docenten.

Als geloofszekerheden gaan schuiven waar blijf je dan? Religiewetenschapper Pauline Weseman maakt een interviewserie over mensen die zoeken naar nieuwe vormen van christendom. Een zoektocht die begint in haar eigen leven. De vaste beelden van God verdwenen uit haar leven, het lijden deed zijn intrede, de overleving begon toen haar man op jonge leeftijd overleed en zij met twee kinderen achterbleef. Het raakte mij dat Pauline vertelt dat dwars door dat alles heen een bodem onder haar bestaan is blijven bestaan. Is dat God?

Toen Elsbeth Gruteke hem vijf jaar geleden interviewde zei advocaat Don Ceder nog dat politiek hem maar matig interesseerde. Inmiddels is hij raadslid in Amsterdam en zit hij, bijna, in de Tweede Kamer. Opkomen voor mensen aan de onderkant heeft hij van kleins af aan meegekregen, hij groeit op in de Bijlmer, en ziet wat schulden, armoede en verslaving met mensen doet. Dat opkomen doet hij als advocaat en als politicus. Als kamerlid hoopt hij de regelgeving zo te veranderen dat de kleine man niet meer vermalen wordt. Maar raak je jezelf niet kwijt in de Haagse arena, dat is een van de vragen die langs komt in deze aflevering van Levensbepalend.

‘Mijn nieuwe moeder was een cadeautje van het leven’, dat zegt Izaline Calister in de EO-podcast Levensbepalend. Dankbaarheid voor het leven, dat is wat presentator Elsbeth Gruteke meekrijgt van de Curaçaose die voor haar studie naar Nederland kwam en hier bleef. Haar moeder overleed op jonge leeftijd, toch kijkt ze licht, vrolijk en warm terug op haar jeugd.

Wie is de man die avond in, avond uit ons vertelt over het weer. Dat is de belangrijkste vraag die ik meeneem in het gesprek met meteoroloog Marco Verhoef. Elsbeth Gruteke ontmoet een bevlogen man die pas later in zijn studie natuurkunde de meteorologie ontdekte. Met de kerk heeft hij een bijzondere relatie. Lang was hij actief in een kerkgemeenschap, nu niet meer. Het geloof in God laat hij niet los, daar is de wereld te bijzonder voor.

Je hebt gewone Kamerleden, opvallende Kamerleden en je hebt Pieter Omtzigt. Een Kamerlid dat opvalt, dat zich vastbijt in dossiers, eigenzinnig, koppig en betrokken. Dit is een gesprek geworden als een achtbaan, in hoog tempo bespreken we de kantelpunten in het leven van Pieter Omtzigt. Wie is deze man, wat drijft hem? Het zijn vragen waarop je deels een antwoord krijgt in dit interview van Elsbeth Gruteke.

Bibi Dumon Tak: ‘Woede staat rouw in de weg, in rouw zit liefde, woede staat liefde in de weg.’ In de allerlaatste aflevering van Onderweg is schrijfster Bibi Dumon Tak te gast. Ze schreef prachtige boeken over vogels, over koeien, over allerlei beesten. Voornamelijk voor kinderen. Daarmee won ze talloze prijzen. Ze schreef ook “rotjongens”, een boek voor volwassenen over jongeren in een jeugdgevangenis. Haar laatste boek is heel anders. Dat gaat over haarzelf. Het boek “De dag dat ik mijn naam veranderende” gaat over de dood van haar zusje, en het drama dat volgde. Ze raakte verstrikt in een heftige strijd met de ex-man van haar zusje, die haar verbood om de kinderen van haar zus nog te zien. Een boek over woede, wraakgevoelens, verdriet maar ook over verzoening en hoop. In dit interview met Elsbeth Gruteke zegt ze: ‘Woede staat rouw in de weg, in rouw zit liefde, woede staat liefde in de weg.’ Bibi groeide op in Capelle aan de IJsel daar heeft ze geen goede herinneringen aan. Haar ouders zijn gescheid

In de één na laatste aflevering van Onderweg is Martine Sandifort te gast. Ze is comédienne, actrice en vooral bekend om de vele typetjes die ze kan spelen. Zo speelde ze rollen bij TV-programma’s als Koefnoen, Kopspijkers en de TV-kantine. Ze werd ook bekend als seksuologe Dokter Corrie. Daarnaast heeft ze veel in het theater gestaan met Alex Klaassen en later met Remko Vrijdag. Dit jaar zou ze een solotour gaan doen onder de naam “Lifechanging” waarin ze de wereld van coaches en goeroe’s op de hak neemt. Door corona ging de tour helaas niet door. Martine heeft zelf in haar leven te kampen met stemmingswisselingen en depressies. Wat haar onder andere hielp waren retraites, yoga en sapkuren. Toch vindt ze het leuk om de draak met deze dingen te steken in haar online ‘Namaste’ video’s. Ze geeft momenteel online ludieke ‘creëer je eigen crisis’ trainingen. Ze doet dit als zogenaamde lifecoach met een Twents accent. Ze zegt: ‘Ik geef tips over hoe je je leven naar de klote helpt’. Martine groeit op in ee

‘Mijn wetsvoorstel voltooid leven zal mensen rust geven’ In Onderweg is Pia Dijkstra te gast. Zij is bekend als Tweede Kamerlid van D’66 en daarvoor als presentator van het NOS Journaal en later ook van het medische programma Vinger aan de Pols. Als politicus was ze de laatste jaren vooral in het nieuws rond de wetsvoorstellen voor orgaandonatie en het wetsvoorstel voltooid leven. Onlangs maakte ze bekend dat ze na de verkiezingen in maart volgend jaar niet wil terugkeren in de Tweede Kamer, maar met pensioen gaat. Ze is deze maand 66 geworden. De aanleiding voor dit gesprek is een aanvaring op Twitter met Elsbeth Gruteke. Het ging om een Twitter conversatie over het wetsvoorstel voltooid leven. Daarover hoor je in dit gesprek meer. Pia verteld in dit gesprek ook over haar jeugd in Franeker. Ze groeide op in een Doopsgezind gezin. ‘Ik vond het heel leuk in de kerk’ vertelt ze. Op de middelbare school twijfelde ze qua opleiding tussen journalistiek, de toneelschool of theologie. Het werd het laatste al h

'Het evangelie heeft haast en ik ook'. In Onderweg is Jan van den Bosch te gast. Hij is zonder enige twijfel een EO-coryfee noemen. Hij is altijd netjes gekleed en goedlachs. Hij presenteerde talloze keren de EO-jongeredag, maakte documentaires en reisde de hele wereld over. Inmiddels presenteert hij alweer 20 jaar Hour of Power. Daarnaast is hij eigenaar van diverse reisorganisaties en een mediabedrijf. Erg veel ruimte voor rust heeft hij dan ook niet. Hij zegt 'Het evangelie heeft haast en ik ook'. Zijn levensmotto is: ‘De hemel geeft, wie vangt die heeft’. Dat is te lezen in het boek dat verscheen naar aanleiding van zijn 70ste verjaardag. Dat boek heet: ‘Jan, Globetrotter met een Missie.

‘In de eerste kamer hoef je niet grappig te zijn of in oneliners te praten.’ In Onderweg is Tineke Huizinga te gast. Zij is al ruim 20 jaar bekend als politicus van de ChristenUnie. Ze was gemeenteraadslid in Heerenveen, Tweede Kamerlid, Staatssecretaris, en zelfs nog een korte tijd minister. Nu zit ze in de Eerste Kamer als senator voor de ChristenUnie. Dat er vrouwen voor deze partij in de Kamer zitten vinden we heel gewoon, maar toen Tineke begon was dat helemaal niet zo gewoon. Zij was de éérste in 2002, en niet omdat ze zo hoog op de lijst stond, maar omdat ze met voorkeurstemmen werd gekozen. Het duurde wel even voor ze geaccepteerd werd als vrouw binnen de partij. Tineke wordt alom geroemd om haar politieke kwaliteiten. En dat terwijl ze vroeger vrachtwagenchauffeur wilde worden! Dat Tineke geen huisvrouw wilde worden heeft ze niet van een vreemde. Haar eigen moeder werd niet gelukkig van thuis zitten. Toen haar moeder aan het werk mocht van haar vader kreeg Tineke daar een leukere moeder voor

‘Liedjes schrijven, platen maken; het is een strijd en een kwelling’ In Onderweg is liedjesschrijver en zanger Lars Gerfen te gast. Hij schrijft Nederlandstalige songs, maakt prachtige CD’s en geeft concerten, variërend van de intieme setting van een huiskamer tot aanbiddingsbijeenkomsten. Nu associëren we aanbiddingsbijeenkomsten veelal met de Evangelische kerken in de protestantse hoek, maar Lars is Rooms Katholiek. Hij leerde christelijke popmuziek en aanbiddingsliederen kennen bij de Katholieke Charismatisch Vernieuwing. Naast de muziek is Lars werkzaam voor de Katholieke zender Radio Maria in Den Bosch. In dit interview vertelt Lars dat kerkelijke verschillen er wat hem betreft uiteindelijk niet toe doen. ‘Uiteindelijk volgen we allemaal Jezus’. Lars kan nog wel eens wakker liggen als hij een plaat maakt. ‘Liedjes schrijven, platen maken; het is een strijd en een kwelling’, vertelt hij. Toch is muziek maken hetgeen dat hij het allerliefste doet. In dit interview speelt Lars ook een klein stukje

'Het mag wel wat zachter in Nederland' In Onderweg is de nieuwe Theoloog des Vaderlands te gast: Almatine Leene. Deze eervolle benoeming is niet de enige reden waarom ze te gast is. Ze is vorige week zondag bevestigd als predikant van de Gereformeerd Vrijgemaakte kerk in Hattem. En dat is éxtra bijzonder, omdat ze daarmee de eerste vrouwelijke predikant is van de Vrijgemaakte kerk. Almatine Leene heeft jarenlang in Zuid Afrika gewoond en gewerkt, in Stellenbosch, waar ze studeerde, promoveerde én predikant werd. Nu woont ze met haar Zuid-Afrikaanse man en hun drie kinderen in Nederland. Omdat ze nog maar net terug is uit het buitenland kreeg ze kans om met een frisse blik naar Nederland te kijken. Ze zegt: 'Het mag wel wat zachter Nederland.' En daarmee doelt ze op de polarisatie in de samenleving, op discussies waarbij mensen snel op tenen zijn getrapt. Ze zegt 'In Zuid-Afrika zijn mensen meer gericht op relatie, pas daarna komt er een gesprek.'

‘Ik houd niet van het woord debat’ In Onderweg is Samuel Lee voor de tweede keer te gast. Een jaar geleden was hij al te horen toen hij net was verkozen tot Theoloog des Vaderlands, een intensief jaar volgde. Elsbeth Gruteke blikt met Samuel terug, want binnenkort draagt hij de titel over aan een nieuwe Theoloog des Vaderlands. Samuel Lee is voorganger van de onafhankelijke Pinkstergemeente Jesus Christ Foundation Church – de migrantenkerk in Amsterdam, en universitair docent aan de Vrije Universiteit. ‘Ik houd niet van het woord debat’, vertelt Samuel in dit interview. ‘Een debat heeft al iets polariserends in zichzelf. Dat is niet mijn natuur. Ik hoef me niet te bewijzen met statements. Ik wil gesprekken voeren met een kopje koffie of thee, wijn of cognac.’ Over de toekomst van de kerk zegt hij: ‘We hebben geen reformatie nodig maar een revolutie van liefde’. Elsbeth Gruteke is een uur lang met Samuel Lee in gesprek.

‘God is speelsheid’ In Onderweg is monseigneur Bernd Wallet te gast. Dit voorjaar werd hij gekozen tot de nieuwe Aartsbisschop van de Oud Katholieke kerk van Utrecht. Door corona werd zijn wijding uitgesteld tot 7 november. Maar helaas, opnieuw zorgen de coronamaatregelen ervoor dat de wijding niet kan doorgaan. Bernd Wallet ziet de kerk als Gods missie met ons allemaal. Kerk-zijn doe je samen. Hij is niet van ‘denken in kaders’. Hij wordt gekarakteriseerd door een enorme vrijheidsdrang. Hij zegt hierover: ‘Ik zit niet in een systeem, ik zit in een beweging van de Heilige Geest’. Ook zegt hij. ‘God is speelsheid, God heeft plezier. Het spel dat hij met ons speelt is vaak verstoppertje.’ Elsbeth Gruteke is een uur lang in gesprek met Bernd Wallet over zijn werk, zijn geloof en zijn leven.

'Als ik geen predikant mag worden word ik een steengoede feminist’ In Onderweg is Mariecke van den Berg te gast. Ze is de kersverse hoogleraar Feminisme en Christendom aan de Radboud Universiteit. Ze is er met haar 37 jaar vroeg bij, want de gemiddelde hoogleraar is een stuk ouder. Mariecke mengt zich graag in discussies over de vraag wie er in onze samenleving en onze kerken bestaansrecht hebben, wie gehoord mogen worden, en wiens perspectief meetelt. Is er in de kerk ruimte voor een feministische blik? Is er ruimte om de Bijbel te lezen door de ogen van homo’s en lesbiennes? Grote vragen die aan bod gaan komen in dit gesprek. Mariecke groeit op in Emmeloord. Als haar ouders niet meer naar de PKN gaan besluit ze als tiener zelf om naar Nederlands Gereformeerde Kerk te gaan. Ze is op jonge leeftijd al serieus met geloof bezig en wil zelfs predikant worden. Het feit dat ze lesbisch is is in de kerk niet echt een probleem, dat veranderd later als ze bij een evangelische studenten vereniging gaat. ‘Ik gin