Sinopsis
Die wöchentliche Plattdeutsch-Kolumne der Dithmarscher Landeszeitung - jetzt auch als Podcast.
Episodios
-
Knööp drücken
07/06/2019Mit de Bestelleri, dat hett je düchti tonohm‘, ne. Un allns wat no dat Bestelln to groot, to lütt, to greun, to blau oder to sünstwat is, dat ward eenfach weller trüchschickt. Dat is je ook so eenfach – man sitt to Huus op’t Sofa, bestellt sick düt un dat, un ni veel loter ward dat bröcht. Wenn dat overs no de Hannels-Multis geiht, denn bringt de Pakete in Tokunft ni mehr de Postbüddel oder ’n Paketfohrer. De Sooken schüllt bald anflogen komen – mit Drohn‘. Dor sünd se all an testen. In England hett sick annerletzt een Popkorn bestellt un 13 Minuten no dat Bestelln, weer de Krom al bi em to Huus. Tscha. Gooden Appetit, wurr ick seggen. Nu frog ick mi overs, wo genau dat gohn schall. Kloppt de Drohne, wenn se wat leevert, denn bi een an de Döör? Un wat deiht se, wenn man ni to Huus is? Flücht se denn no’n Nover un snackt mit den? Un wat, wenn man op’n Buuernhoff leevt – wo schall de Drohne denn dat Wohngebüüd vun’n Kohstall ünnerscheeden? Ni dat de Koh sick noher noch Mudders Lockenwicklers indreiht un de
-
Obends ward dat düster...
31/05/2019So, nu is de EU-Wohl je vörbi, un nu segg ick ook mol wat dorto. Noch hebbt wi je Meenungsfrieheit. Wo weer dat denn? Och jo: So veel Lüüd as selten sünd losloopen, üm ehr Krüüz op den Zettel to moken, de je meist so groot weer as ’n Wulldeek. Un wat op de 90 Zentimeter Poppier allns opstunn. Vun de mehrsten Partei’n heff ick noch nie wat heuert. De hebbt wohrschienli keen Reklame mokt. Overs wo wi al bi de Wohlreklame sünd: Harr ick mi dör de Wohlreklame in Rundfunk un so wieder för een Partei entscheeden schullt, denn harr ick vörigen Sünndag wohrschienli narms mien Krüüz mokt. Wenn man sick nömli ankiekt, wat de eenzelnen Partei’n verännern wüllt, denn wüllt se ünnern Streek meist all datsülbige. Dor harrn sick denn je ook de mehrsten Partei’n tosomslüüten kunnt üm blots een Reklame för all to moken. Dat weer ook recht wat günstiger ween. Un düsse Reklame harr denn so utsehn: „Wi sünd de Partein, de in’t EU-Parlament wüllt. Un wi stoht all tosom dorför, dat de Himmel blau is, dat Woter natt is, dat dat
-
De Tatort un ick
24/05/2019Menniged, wat man good finn’d, dat ännert sick je bilütten je mit de Johr’n. Wat mi angeiht, kann man dat scheun an‘ „Tatort“ in’t Fernsehn verklorn: As ick sowat bi teihn, twölf Johr old weer, dor heff ick gern Tatort keeken, wenn ick denn mol so lang opblieven dörfst. Wenn dor Schimanski de Spitzbooven prügelt hett, dat weer geheueri opreegend. Loter denn, as ick so 18 oder 20 Johr old weer, dor much ick mi dat ni mehr ankieken. Tatort, dat weer doch blots wat för ole Lüüd, un dat keem ook bi de Frünnen ni so good an, wenn man sick dat ankeeken hett. Dor weer erstmol Paus‘ mit’n Tatort. Denn overs, as ick an de Veerdi rankeem, heff ick mol tofälli ’n Tatort sehn un faststellt, dat mi dat weller gefulln hett. Mennige Frünnen hebbt twor jümmers noch seggt, dat dat langwieligen Krom is un een meent, dat Tatort nix anners is, as sick anderthalf Stünnen antoheuern, dat dor een op’n kaputted Klavier rümklimpert, wegen de dösige Musik. Annerlei. Jeden Sünndag seet ick nu weller mit mien Famielje for’t Puschenkino
-
Kojak oder Paul Breitner?
17/05/2019 Duración: 02minAnnerletzt heff ick ünnerwegens ’n Kolleg‘ vun mi dropen, de jüst mit sien Hund vör de Döör gohn weer. Toerst heff ick dacht, dat he ’n nieden Hund kreegen harr. Dat weer overs ni so. He is mit dat Tier blots no ’n Putzbüddel henween. Nu weer de Hund düchti an Zittern, dor seet meist keen Hoor mehr an un dat weer recht kold an den Dag. „Worüm hest em denn glieks all dat Fell afsnieden loten? De freert doch“, heff ick to em seggt. „Och“, hett he meent, „dat is blots ’n poor Doog. Siet wi em kasrteern loten hebbt, wasst dat Fell so gau, dat man no teihn Weeken al weller ni mehr weet, wonehm bi dat Tier vöör un achter is. Dorüm mutt de Wull dor dree-, veermol in’t Johr hendohl.“ As he mi dat so vertellt hett, keem ick in’t Nodinken. Bi mi wasst de Hoor op ’n Kopp je al lang ni mehr so dull. „Bi di kümmt de Kneeschiev dor boben ook al dör, wa?“ Snacks as düsse kann ick mi meist jedet Mol anheuern, wenn ick mien Mütz afnehm. Dor heff ick mi al lang an gewöhnt. Ick lach‘ denn mit. Wat schall ick ook anners mo
-
Gau Mol Langsom Fohrn
10/05/2019Jeden Dag fohrt veele Autos mit wiet över 50, mennige sogor mit 100 an uns Huus vörbi, liekers ’n Barg Famieljen mit Kinner in uns Stroot wohnt. Dat is de Hauptstroot dör uns Dörp. Pielgrood, as mit ’n Lineol trocken un dat över so’n knappen Kilometer. Dor künnt mennige Fohrers dat anschien’d ni bet no‘t Ortsschild utholn un patt al vörher op’t Gas. Overs Blitzerautos süht man bi uns selten. Dat lohnt sick ni, weil ni genog Lüüd to gau fohrt, heet dat. Un ’n „Unfallschworpunkt“ is dat angeevli ook ni. Dat schall dat wohrschienli erst noch een warrn. Nu bün ick je keen, de will, dat anner Lüüd bestroft ward. Ick wünsch mi blots, dat de Lüüd vernünfti fohrt, dormit dor ni noch mehr dootfohrt ward. Passert is dat al. De Gemeend‘ bi uns hett sick nu overs wat ut’ Noverdörp afkeeken, dat dat in Dänemark al lang gifft: Düsse Hultdingers – twee Pöhl op jede Strootensied un dor sünd vun buten no de Stroot hen dohloopende Latten annogelt. Dat ganze is denn witt anmolt un schimpt sick „Baken“. Un de Dingers hebbt ’
-
Bürokratüddelkrom
03/05/2019 Duración: 02minDat schient je Lüüd to geeven, de den ganzen Dag nix anners doht, as sick Wöörd uttodinken, de möglichst wiet wech vun de ganz normole Welt sünd, weil se jümmers noch hopen doht, dat de Bürokratie irgendwann ook ganz ohn‘ Minschen utkümmt. „Anleiterborkeit“ heuert to düsse Wöörd. Weet Ju wat dat is? Heuert sick dat ni ’n beten no Elektronik an oder hett dat wat mit Vörgesetzte, also mit Anleiters, to kriegen? Nä, ganz kold. De Anleiterborkeit gifft an, wo good man ’n Ledder (Leiter heet dat) an ’n Wand oder ’n Gerüst oder sünst ’n Gebüüd stell’n kann. De, den düssed Woord infulln is, de hett sick op sien Infall wiss ’n Buddel Sekt opmokt. Besünners bürokratisch geiht dat je to, wenn Juristen tosom snackt. De „leest“ Gesetze nömli ni, de leggt ehr ut. Dat heet, „se konstrueert ‚Weetensrohmens‘, üm de Sachverhalte ut de Levenswelt so ‚optobereiten‘ dat rechtsseekere Entscheedungen dropen warrn könt“. Tscha. So ähnli hett Pippi Langstrump dat ook seggt, overs dor kunn ick dat beter verstohn. Dat gifft je noc
-
Komisch mit de Tied gohn
26/04/2019Fröher hett man je man je meent, dat allns, wat in Osten vun uns liggt, so’n beten unmodern, so’n beten vun güstern weer. De Autos seh’n öller ut, as de bi uns, de Farven weern ni so schmuck bunt as hier un all sowat. Dat schient sick nu overs to ännern – in de Ukraine ännert sick dat. Blangbi weet ick bet hüüt ni, wat dat „ai“ bi dat Land as „a-i“, also Ukra-ine, oder as „ei“, also Ukreine, utsnackt ward. Na jo, in de Ukraine oder Ukra-ine ward se dat wohrschienli weeten. Jedenfalls geiht de Ukraine nu mit de Tied, denn dor hebbt se nu ook ennli ’n Komiker as Präsident. Wolodymyr Selensky heet he. Overs mit den as Präsident geiht de Ukraine ni blots mit de Tied, se överholt sogor noch den Rest vun de Welt, denn Selensky hett sien Handwark in Gegensatz to all de Annern Staatschefs würkli vun de Pike op lehrt – also dat Komiker ween. Dorüm hett dat Volk em ook mit över 70 Perzent wählt. Dor künnt annere blots vun dröömen. So veel anners, as de Annern ward Selensky dat an Enn wohrschienli ook ni m
-
Vun Hoosen un Heuner
20/04/2019Un zack – is dat al weller Ostern. Weller so’n Punkt, an den man aflesen kann, wo gau so’n Johr rümgeiht. Dat erste Osterfest, op dat ick mi besinn‘ kann, dat mutt so 1979 ween hebben, dor weer ick bummeli fief Johr old. Dormols geev dat noch keen groote Geschinke to Ostern, as dat hüütigendoogs Mood is. Ick kann mi overs noch genau dorop besinn‘ dat mien Öllern mi noch vör’t Fröhstück seggt hebbt, dat ick mi ’n Jack un Steebeln antrecken schull. Dat heff ick dohn, dorbi weer ick doch noch so mööd. Un denn stunnen de beiden vör de opene Huusdöör un weer’n an Grien‘. Dat seh‘ irgendwie dösig ut. Ick wusst gorni, wat ick dorvun holn schull. Se hebbt denn seggt, dat ick mol in Gorrn gohn schull, dor harr de Osterhoos wat för mi versteekt. Vun den harr ick al mol wat heuert. Düsse Hoos leggt Eier ut Schokolod‘. Worüm he dat deiht un woso he de Eier in Gorrn versteekt, dat heff ick dormols ni wusst un ick weet dat bet hüüt noch ni. Is je ook annerlei, denn Schokolod‘ kann man jümmers bruuken. Nu weer ic
-
Swatte Löckers överall
12/04/2019Hebbt Ju dat ook mitkreegen? Düsse Week hebbt Forschers to’n ersten Mol ’n Swatted Lock fotografeert. Ganz swatt is dat Lock. Muttst di wunnern. Un düssed Lock is bannig wiet wech vun de Eer, in’n ganz annere Galaxie. De Forschers hebbt ook vertellt, mit wat för’n grooten Opwand se dat Foto knipst hebbt, op dat so’n Lichtkring to sehn is. In’e Merrn vun dat Licht süht man nix. Dat is dat Lock. Dull! Overs ick glööv, so’n grooten Opwand harrn se gor ni drieven musst. De harrn de Teleskope gor ni in’t All, sünnern eenfach op de Eer richen kunnt, denn mi dücht, dat dat hier in Europa jüst so’n swatted Lock gifft. In düssed Lock ward Dag un Nacht Geld rinschüffelt un goode Ideen un op’t Letzt‘ ook dat Vertruun vun de Börgers in de Politik. Un jüst as bi de Swatten Löckers in’t Weltall, ut de je ni mol mehr Licht rutkümmt, kümmt ut düssed Lock in Europa ook nix mehr rut, wat dor erstmol bin sitt. Jo, mi geistert mol weller de Brexit dör’n Kopp. Dat dat mit den Utritt vun de Briten ut de EU an 29. März nix warrn wu
-
Verrückte Tieden
05/04/2019 Duración: 02minDe Politikers in Europa mokt je ’n ganzen Barg för uns, ne. Se sorgt to’n Bispeel dorför, dat England jümmers noch ’n beten länger in de EU blifft, un överhaupt kümmert se sick in Momang je üm de Tied, de wi hebbt. De Sommertied meen ick, also dat Klocken vördreihn, so as vöriged Weekenenn. Dormit schall nu bald schluss ween. So richti eeni sünd se sick dor overs noch ni över. Se weet noch ni, wat wi denn op Duuer de Sommertied hebben schüllt oder doch leever de Normole? Man weet dat ni. In Westen vun Spanien un in Portugal wurrn se dat ni so scheun finnen, denn wurr dor in Winter nömli erst Klock teihn de Sünn opgohn. Hmm. Wat kann man dor moken. Ick bün je för mien eegened Modell, to dat ick „Individual-Tied“ segg. Bi düssed Tied-Modell kann jeder sick de Klock so henstelln, as he dat hebben mach. Un dat geiht so: Wenn man to’n Bispeel Klock söben op de Arbeid ween schall, denn kann man de Tied Klock süss nochmol op dree trüch- un sick sülms ümdreihn. Un wenn man denn Klock söben op de Arbeid ankümmt, den
-
Fruchtfleesch verdeeln
28/03/2019 Duración: 02minFruchtfleesch verdeeln Lüüd, wat gifft dat ’n Barg Wöörd op de Welt. Veele Wöörd kinnt man je gor ni – oder noch ni. Kinnt Ju dat ook, dat man ’n Woord ni kinnt, overs so deiht, as wenn man dat doch kinnt, dormit dat ni pienli ward? Denn is man an nicken un deiht so, as wenn man genau bescheed weet. Ganz besünners geiht mi dat so mit all de nieden Wöörd, de je tomeist op Ingelsch anflattert kümmt. Ingelsch is je anschien’d dat niede Düütsch. Bilütten sünd dat ingelsche Wöörd, de man in England oder Amerika gor ni kinnt. Tominst ni in densülbigen Tosomhang. „Handy“ för Ackersnacker is so’n Woord. Dat kinnt man in England ni as Telefoon för ünnerwegens. De seggt dor wat anners to. Oder „Mobbing“. Heuert sick ingelsch an, is dat overs ni. De Briten un de Amis weet gor ni wat man will, wenn man vun Mobbing snackt. Na jo. Mutt man ni verstohn. Een Woord, vun dat ick lang ni wusst heff, wat dat bedüüden deiht, is „Podcast“. Ick heff overs jümmers so dohn, as wenn ick wusst heff, wat meent is. Irgendwann heff ick
-
No’t Kino oder ni?
28/03/2019 Duración: 02minBilütten goh ick ganz gern mol no’t Kino. Gern mit anner Lüüd, so dat man achteran noch över den Film snacken kann un an leevsten in een vun de lütten Kinos mit blots een Saal, vun de je noch so’n poor in uns‘ Gegend sünd. Dat gifft an un för sick gor nix Bestimmted, wat ick mi besünners gern ankiek. Mol is dat ’n Drama, mol wat Lustiged, mol wat mit veel Fantasie oder ook mol wat Gruseliged. Tomeist sett ick mi in’n Film, wenn in de Zeidung steiht oder wenn in’t Radio seggt ward, dat sick dat lohnt oder ook wenn ’n Fründin oder’n Fründ to mi seggt: „Dat kiek di mol an, ward di gefalln!” Dat gifft overs ook Lüüd, de mi hunnertperzentig dorvun afbringen künnt, no’t Kino to loopen. Un dat sünd de, de een praktisch den ganzen Film vun vöör bet achter vertellt. Un wat amüseert se sick dorbi. Se sülms hebbt denn wiss jede Explosioon un jede dramatische Szene för’t binnere Oog. Dat kriegt man je overs vun buten gor ni mit, wenn man ehr toheuert. Natüürli tellt düsse Oart vun Vertellers een ook all de Nooms vun