Kaç?k Prens Podcast: Psikoloji Ve Günlük Hayat Üzerine Söyleiler

Bu bölümün ana sorusu yine bir dinleyicimizden: Herkesin kaynaklarının, imkânlarının, sermayelerinin birbirinden farklı olduğu bir ortamda başarılı olup olmadığımıza karar vermek için kendimizi kimle karşılaştıracağız? Bu güzel sorunun yanına biz de bir bonus soru ekledik: Madem oyunu oynadığımız şartlar, kimin neyi başardığında bu kadar etkili, o halde şartları eşitlemek önemli bir toplumsal katkı. Şartları eşitlemeyi ve dezavantajlı grupları desteklemeyi amaçlayan programlar etkili oluyor mu?

Beyin göçünün ve genç bireylerin yurt dışında yaşama isteğinin çok konuşulduğu bu dönemde 10 yıldan fazladır yurt dışında yaşayan bir dinleyicimizden samimi bir mesaj geldi. Gitmek mi kalmak mı? Gitmeden önceki beklentilerle gittiğindeki gerçekler ne kadar örtüşüyor? Kendini ne oraya ne buraya ait hissedip arada kalma riski var mı? Yeni bölümde gurbetin kısa ve uzun vadede hissettirdikleri üzerine konuştuk.

6 Şubat depreminden sonra çektiğimiz ilk bölümümüzü savaş, sığınma, doğal afet gibi travma yaratma potansiyeli olan olayların etkilerini inceleyen çalışmalara ayırdık. Böylesine vahim olaylarda bile insanlarda gözlemlenen psikolojik dayanıklılık bir meslektaşımızın söylediği gibi umutlarımızı taze tutabilmemize yardımcı oluyor.

Bu bölümü 6 Şubat 2023 depreminden önce çekmiştik. Deprem felaketinin ardından yayınlarımıza bir süre ara verdik. Tekrar yayınlarımıza dönerken hem bu bölümü (152) hem de deprem sonrası çektiğimiz ilk bölümü (153) aynı anda yayınlamaya karar verdik. Çiğdemle Baş Başa’nın bu bölümünde konumuz pesimizm.

Son Dünya Kupası’nda birçok maçın penaltılara kalmasıyla biz de futbolcuların penaltı atışları sırasında yaşadıkları yüksek baskı ve bu baskının performanslarına etkisi üzerine verileri inceledik. Ardından bu verilerin kendi hayatımızda yüksek baskı altında kaldığımızda bununla nasıl başa çıkacağımıza dair ne fikir verebileceğini konuştuk. Ve sonunda dedik ki, buradan çıkaracağımız dersler her şeyden önce bizi iş hayatında öngöremediğimiz performans kazalarından korur.

Aralık sonuyla birlikte iddialı yeni yıl kararları kayda geçirildi, 1 Ocak ile birlikte de kararların peşinden koşulmaya başlandı. Biz de Kaçık Prens olarak yeni yıl kararlarınızda sizi yalnız bırakmıyoruz. 2023’teki ilk bölümümüzde, büyük bir örneklemle yapılmış bir deneyin bulguları ışığında sizleri neyin bekleyebileceğini konuştuk. İnsanlar en çok hangi konularda değişimi hedefliyor? Yeni yılın hangi ayları hedeflere bağlılığımızın düştüğü aylar? Çok spesifik hedefler koymak işimizi kolaylaştırır mı yoksa geri mi teper? Hedeflerimize ulaşmak için en gerçekçi planı nasıl yapabiliriz? Yeni yıl hedeflerinize doğru ilerlerken bu bölüm yoldaşınız olacak!

“Ben bana söylenenin içeriğine bakarım, başka bir şeyine bakmam” diyorsanız tekrar düşünmekte fayda var. Bazen bir mesajın bizi ikna etmesinin sebebi muhteviyatından ziyade paketi olabilir.  

Çok para kazanmanın kişinin sağlığından, mutluluğundan çaldığına dair yaygın bir inanışımız var. Bu gerçekten böyle mi yoksa biz garibanların teselli arayışı mı? Araştırmalar ışığında, eğrisiyle doğrusuyla tartıştık.

“Başarısızlıktan ders çıkarın” tavsiyesine bir itirazımız yok da neden bir türlü bunu yapamıyoruz yahu? Bu bölümde zihnimizin başarısızlıklardan ders çıkarmaya engel olan tuzaklarını ve bu tuzaklara düşmemek için neler yapabileceğimizi konuştuk.

Çok inandığımız bir şey eleştirildiğinde söz konusu fikre eskisinden daha sıkı sarılıyoruz. Çiğdemle Baş Başa’nın yeni bölümünde birçoklarına göre günümüzdeki kutuplaşmayı da artıran bu bilişsel eğilimi ele aldık.

Eylül’ün ikinci haftasında Kaçık Prens ekibinden Emre ve Gül Sabancı Üniversitesi’nden bir grup meslektaşla birlikte Nesin Matematik Köyü’ne misafir oldu. Emre, Psikoloji Yaz Okulu kapsamında köyün “sakinlerine” bir hafta Aşk Bilimi anlattı. Yeni sezonun ilk bölümünde Melih’in sorularıyla köyde konuştuğumuz araştırmaların üzerinden geçtik. Başta Ali Nesin hoca olmak üzere tüm Nesin Matematik Köyü ekibine ve Psikoloji Yaz Okulu’nun harika öğrencilerine teşekkürlerimizle…

Yeni sezon öncesi bir ısınma bölümü daha: Bildiğiniz bir şeyin size çok aşikâr geldiği ve karşınızdakine anlattığınızda anlamamasına şaşırıp kızdığınız oluyor ya… Sorun karşınızdakinde değil maalesef. Çiğdemle Baş Başa’da bu bölümün konusu bilginin laneti. Önemli not: Emre’nin çok önemli bir eseri masaya vurarak icra edişi Zoom’un azizliğine uğradı, yoksa şarkıyı çok güzel çalmıştı; hepiniz tak diye bilecektiniz hangi şarkı olduğunu :)

Yeni bir ülkede yeni evine taşınan Melih’in açılmamış kutular arasında zor şartlar altında katıldığı, yeni sezon öncesi ısınma bölümü. Önce Melih’in haklı isyanını dindirmek için insanların çağlar boyunca neden taşınmak zorunda olduğunu kısaca tartıştık, ama Melih’i yatıştıramadık. Ardından bölümün konusuna geçtik: Küçük ilerlemelere hakkını veriyor muyuz yoksa büyük hedefe ulaşılmadıkça kat edilen yolu hiçe mi sayıyoruz? Küçük ama anlamlı ilerlemeleri gözden kaçırmamak için ne yapmalıyız? Hem kendi yaşam hedeflerimizi değerlendirirken hem de etrafımızdaki kişilerin, kurumların ilerlemelerine bakarken dikkat etmemiz gereken dersler çıkardık. Bölüm sonunda Melih biraz sakinleşti!

Kaçık Prens’in yapımcı ve sunucularından Melih Kavukçu ani bir çıkışla “Çok gezmek, çok okumak ve paylaşmak köpürtülüyor arkadaş” dedi. İçerik danışmanımız Gül Günaydın’ın da katılımıyla döktük verileri masaya, köpürtülüyorlar mı gerçekten diye tartıştık. İyi dinlemeler!

Kendinizi bir kitabın sırf kapağı güzel olduğu için içeriğinin de güzel olduğunu; bir insanın sırf görünüşü güzel olduğu için diğer özelliklerinin de güzel olduğunu düşünürken bulur musunuz bazen (ya da sıkılıkla)? Cevabınız Evetse, yalnız değilsiniz; hepimiz böyleyiz. Çiğdemle Baş Başa’nın bu bölümdeki konusu hepimize çok çektiren “hale etkisi.”

Psikoloji biliminin son 10 yılı çoğu araştırmacıya göre en büyük krizlerden birine sahne oldu. Araştırma bulgularının doğruluğunun, güvenirliğinin, tekrar edilebilirliğinin sorgulandığı bu sürede popüler medyada da kendine yer bulmuş bazı bulguların gerçeği yansıtmadığı anlaşıldı. Yeni bölümde krizin ortaya çıkışını, “tekrar edilebilir” bulgunun ne demek olduğunu ve sekiz sezonluk serüveninde Kaçık Prens’in size doğru ve güvenilir bulguları ulaştırmak için sahne arkasında nasıl kontroller yaptığını konuştuk.

Hepimizin mağduru olduğu bilişsel yanılgıları konuştuğumuz Çiğdemle Baş Başa serisinin üçüncü bölümünde konumuz adil dünya inancı. Bakalım Tarkan’ın bumerang felsefesinin hayatta karşılığı var mı?

Kaçan balık neden hep büyük olur? Farkında olmadan kaçırmak veya göre göre kaçırmak fark eder mi? Balığı kaçmadan yakaladığımızda nasıl büyütebiliriz ya da en azından küçülmesini nasıl engelleriz? 

Çiğdemle Baş Başa’nın 2. bölümünde yine hepimizin canını yakan bir yanılgıdan bahsettik. Hani bazı konular hakkında “o işi iyi bilirim” diye hissederiz ya… Meğerse cahil olduğumuz konularda o hissi fazla yaşıyormuşuz! 

2022 Oscar Töreni'nde Will Smith'in Chris Rock'a attığı tokadı konuşmasak olmazdı. Rock'ın şakasıyla başlayıp Smith'in tokadıyla devam eden ve Smith'in konuşmasının ayakta alkışlanmasıyla sona eren garip silsileyi dört sosyal psikolojik süreç bağlamında inceledik.