Onbironsekiz

O Günden Sonra’nın bu bölümünde Türkiye’nin üç farklı yerinden üç cesur insanın dönüşüm yolculuklarına tanık oluyoruz. Programın ilk bölümünde Murat, 1980 yılında, Ankara’da bir sabah, karlı okul yolunda babasının arkasında kayarak başladığı yolculuğu anlatıyor. İlerleyen dakikalarda ise, Demet ile Adana'dan Konya'ya deplasman yolculuğuna çıkıyoruz. Programın üçüncü ve son bölümünde Kadir, bizi, Erzurum’da karlı ve zorlu bir gece yolculuğuna götürüyor. Bu üç hikayeyi birbirine bağlayan nedir? Murat, Demet ve Kadir bu tecrübelerden sonra nasıl değiştiler, nasıl birer insan oldular? O Günden Sonra’nın bu bölümünün konusu: Bir yolculuk bir insanı ne kadar değiştirebilir?

Yeraltı edebiyatı deyince, aklımıza çoğu zaman şehrin güzel laflar söyleme kabiliyeti olan kötü çocukları geliyor. Küfreden, seksi ve alkolu bolca tüketen... Bazen karakterlerin bu şekilde yaşaması normal ama yazarın hayatın her yönüne geniş bir pencereden bakabilmesi, yeraltını yeraltı yapan esas unsur. Bu bölümün konuğu şiirlerini reçete ve tahlil kağıtları arkasına yazmaya başlamış. Gerisini kendisinden dinleyin!

Sosyal hayatın bir parçasıyken, çoğu zaman birbirine aşılanan fidanlar gibi, kimliklerimizi birer zenginliğe dönüştürüyoruz. Ama her şeyden önce "bu aşı tutar mı?" endişesi de yanında geliyor, fakat yaprakları dökülen taraf olmamak için de çabalamaktan kaçınmamak gerek... Karel Valansi de kimliklerini harmanlayıp, toplumu farklı noktalardan izleyebiliyor ve etkileyebiliyor.

Değişmek günlük hayatımızın her yerinde kullanılan bir kavram. Sürekli bir şeyleri değiştiriyoruz veya değişimlerini gözlemliyoruz peki ya kendi değişimimiz? Zorlukların, baskının yarattığı kabuğundan sıyrılma durumu değişimin ta kendisi... Engin Özören, çalıştığı şirkette eğitim yöneticiliği yapıyor ve insanları değişime hazırlıyor ve yaşam rotamızı belirleyen bu kadim mefhumun dengesiz dümeninin kontrolünü ele almamız gerektiğini düşünüyor.

Kötünün kötü olduğunu haykırarak; haksızlıkları ortaya koyarak, sistemin bizi sürekli kontrol ettiğini anlatarak çarkı tersine çevirebilir miyiz? Yazar ve eğitimci Özge Doğar, bu sorunun cevabı ne olursa olsun, çarka çomak sokmaktan vazgeçmemek gerektiğini anlatıyor.

Korku yaşantımızın özellikle son günlerde istesek de istemesek de çok derinden hissettiğimiz bir parçası. Ancak işin içine bu hissi özellikle ortaya çıkarmak girince işler biraz değişiyor. Korku edebiyatı hiç sanılmadığı kadar yaratıcılık ve incelik gerektiriyor. Bu programda da Türkiye'de bu işin ustalığına soyunmuş Galip Dursun, Demokan Atasoy ve Beril Tetik ile konuşuyoruz.

Kimine göre hikayeler genelde bir ideali aktarmak ve ona bağlı kılmak için yazılır. Bu düşünüşe göre mesela her kitap veya filmden ders çıkarılmalıdır. Devamlı bir şekillendirme ve hizaya sokma dürtüsünden hareketle, hikayeler bir yandan da başarılı olanı hedef olarak seçip onun gibi olabilme kaynağı olarak görülür. Ümit Ünal, Türkiye'de birçok yolla hikaye anlatımı gerçekleştirmiş, bu işin üstadı ve ulaştığı sonuç ise hiç denilenler gibi değil! "Hayır, bir kedinin bile hikayesi olabilir" diyor ve insanin sonsuz anlam yükleyebilme kapasitesinden bahsediyor.

İnsan denilen varlık, 'ilerleme' adı altında şu an nereye geldi? Artık zamanın ruhu, psikolojisi bozuk olmak ve her an tavrını değiştirmekten gocunmamak. İşin kötüsü ise bu rüzgara kapılan insanların ayakta kalmak için hangi direğe asılı duracaklarına karar veremiyor olmaları. Direksiz kaldıklarında da pıtır pıtır dökülmeleri. Dilan fotoğraflarıyla kendini sadece “görsel” anı yakalamaya endekslememiş. Karesine aldığı bir bakışı, bir düşünceyi veya bir psikolojiyi tahlil edecek kadar Yaşıyor!

Güçlü olmanın birçok şeye kapı araladığı bir toplumda, özgür birisi olma isteğiyse kimileri tarafından garipsenir ve zayıflık olarak algılanır. Şair Emre Varışlı, bütün egemenleri ayaklar altına alıyor ve başkaları tarafından dayatılan tüm tanımlamalara karşı çıkarak ve hatta sürekli kendini sabote ederek, duygularını dışa vuruyor.

Çağdaş sanatçı CANAN yola kendisine zorla verilmiş bir soyadı ile çıkmış. Sonrasında bu ve bunun gibi dayatmalara ve kişiliğini gölgeleyen unsurlardan kurtulmaya dair bir yol çizmiş kendine. Düşünsel gündemini birey olma güdüsü, politik doğruculuğu sorgulama ve feminizm ile şekillendiren CANAN ile yolculuğunu konuştuk.

Kimlikler, sosyal hayatta bıraktığımız ayak izlerinin ta kendisi... Ancak her birinin bize ait olduğu da bir o kadar şüpheli. Çünkü kimliklerimiz, çoğu zaman bizden daha yaşlı ve onları seçme şansımız olmuyor. Yüzyıllar öncesinde ortaya çıkan bir kimliğin bir temsilcisi olarak bulabiliyoruz birkaç on yıllık zihnimizi ve bedenimizi. Tarık Tufan bir çok kimliğe sahip, bir yazar, bir Beşiktaşlı ve daha da derini bir Haydarlı. Kitaplarında da tüm bu kimlikleri ve mahalle eşrafı gibi mikro iktidarların hayatımızdaki yerini gösteriyor...

Nermin, tanıdık bir zamansızlık içinde yazdığı romanlarda, bellek ve gerçeklik algısını sorgulayan bir yazar. Geçmiş ile barışıklık veya geleceğe duyulan umudun daha ötesinde, hafızanın barındırdığı geçmiş algısı üzerine düşünüyor. Anılarımıza karşı hissettiğimiz aşkın, gerçek olarak gördüğümüz şeyleri ne kadar etkilediğiyle baş başa bırakıyor.

Birey olma dürtüsünü hiç tattın mı? Yaşayacağın şeyin iyi veya kötü sonuçları olacak olsa da kendin karar verme duygusunu… Irmak Zileli, romanlarında, senin kendin olamayışına ve tahakkümle yürüyen kolektif bir bilincin parçası kalmana dem vuruyor.

Graffiti bir duvar sanatı kadar, aslında bir takım şehirli insanın aralarındaki bağı koruma çabası. Beton kafeslerimizde, daima insan ilişkilerinin yok olduğunu ve yozlaştığını söyleyip duruyoruz. Oysa graffiti camiası, duvar boyayarak birlik olabiliyor ve şehirde yaşananlara kendi tarzında yorumlar katabiliyor.

Her fırsatta çatallanan, her dönemecin, iki yeni tercih ile bizi baş başa bıraktığı bir yol düşünelim. Bir tarafta hayalleriniz, öteki tarafta sorumluluklarınız. Bir yanda, sadece sicil numaranızdan ibaret olduğunuz plaza yaşamı ve diğer yanda renkli görünen ama sonsuz bir bilinmezlik... "Ben henüz işe başlamadan bu giriş kartları bana çok havalı gelirdi. Prezantabl abiler, ablalar asarlardı yakalarına, dolanırlardı etrafta. Uzunca bir süre sandım ki, o kartlardan yakama takmayı başarırsam ben de önemli biri olacağım. Meğer benim o mucizevi kart, işe kaç dakika geç kaldığımı hesaplamaya yarıyormuş."

70’lerde ortaya çıkan müzik tarzları bizi yeni yeni kuşatırken, Mustafa Özkent bir ihtiyacı ve de bir fırsatı taa o zamanlarda hissetmişti: Anadolu müziğini dünyaya kazandırmak… Funk ve Pop gibi, zamane gençliğin en sevdiği türler ile geleneksel Anadolu’nun derdini en iyi anlattığı şarkıları birleştiğinde eklektik bir tarz oluştu. İlgi gördü mü görmedi mi? Mustafa bizi ev stüdyosuna konuk etti ve tüm hikayeyi anlattı.

Murat’ın herkes gibi bir iş hayatı olsa da çoğu zaman bu sistemin dışına çıkmayı başarıyor. Yaptığı şey ise okurlarını, geçmiş ile günümüz arasında kurduğu yolda bir zaman yolcuğuna çıkarmak. Bu iki zaman dilimini yapboz gibi birleştiriyor ve kelimelerin büyüsüyle birbirinden yüzyıllarca uzaktaki insanları bir araya getirebildiği bir alternatif gerçeklik yaratıyor.

Anadolu, tarihi boyunca birçok medeniyete ve dillerine şahit oldu. Muhtelif grubu, Küçük Asya’nın sahip olduğu birçok dilde müzik yapıyor ve Anadolu’nun yazgısına işlemiş tüm kültürleri yaşatıyor. Amaçlarıysa belli, dinleyenleri çok kültürlü ve kadim bir yolculuğa çıkarmak.

Çocukken oyuncaklarımız daima bir hikayenin parçasıydı. Hayallerimizde, kahramanlar koltuk tepelerinde kötüleri avlarken, en hızlı arabalar parkeleri arşınlıyordu. Ulaş’ın oyuncak serüveni çocukken bir berberde başladı ve hala devam ediyor. Ama kurduğu çocuksu dünya, zamanla yerini gerçek hayatta seyahat eden, yiyip, içen oyuncakların macerasına bırakmış. Ulaş'ın oyuncak fotoğraflarına Instagram.com/toysofnorton sayfasından ulaşılabiliyor...

Hırsızlar ve madde bağımlıları arasında büyüyen Batuhan Dedde'yi yazarlık serüvenine iten neydi? Yeraltı edebiyatı yaptığına dair üstünkörü ifadeleri önemsemeyen Dedde, çocukluğundan beri yaptığı gibi bildiğini okumaya devam ediyor.