Dünya Miras? Adalar

Adalar'da gerçekleştirilen imar süreçlerini, sit alanlarını ve inşaatları konuşuyoruz.

Derya Tolgay ve Nevin Sungur, Türkiye'nin önde gelen hat ve cilt sanatçılarından Prof. Emin Barın'ın torunu Emir Barın ile ailesini ve onların Adalılık hâllerini konuşuyor.

Sera Tolgay, Hüseyin Irmak ve Taner Öngür ile Marmara Denizi'nin ve İstanbul'un doğayla değişen ilişkisi üzerine konuşuyoruz.

Prinkipo'dan Tenodos'a bakıyoruz. Konuğumuz ise Bozcada Mendirek dergisinin editörü, BIFED’de gösterilecek "Denizde Kalan" belgeselinin yönetmeni Mustafa Dermanlı.

  Adalar Müzesi'nde sürmekte olan “Adalar’da Bisiklet Üzerinde 137 Yıl” sergisi vesilesiyle serginin küratörü Açık Radyo programcısı Aydan Çelik konuğumuz oluyor.

Dünya Mirası Adalar’da Herkül Millas’la “devletin derin ajandasında” azınlıkları ve 6-7 Eylül’de yaşananları konuştuk.

Geçtiğimiz hafta Adalar’da iz bırakmış iki kıymetli insan bizlere veda etti.  Türkiye modern mimarlığının ve Ermeni toplumunun en önemli mimarlarından Nişan Yaubyan 94 yaşındaydı. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi kurucularından, katılımcılığa çok önem veren ve Adalar’da bir çok etkinlik düzenleyen Bingöl Erdumlu ise 78 yaşındaydı. Ölümlerinin ardından Yaubyan ve Erdumlu'yu anıyoruz.  

Bir dönem çeşitli etnik, millet ve dinden yüzücülerin yetiştiği Prens Adaları’nın üç kadın sporcusu, Dünya Mirası Adalar programında konuğumuz oluyor.  Adalar’ın başarılı ve rekortmen kadın yüzücülerinden, Lale Kohen, Nur Pahiya Morer ve Laden Acarlı ile yüzmedeki başarılarının yanısıra o dönemdeki Adalar’ın deniz kültürünü, Marmara Denizi ile olan bağlarını, Adalar’ın çok kültürlü yapısını ve dönüşen Ada kıyılarını, kumsallarını, kuşatılan sahillerini konuşuyoruz.

Tadını tuzunu kaçırdığımız, zenginliklerini koruyamadığımız Marmara Denizi biyoçeşitliliğini, zenginliğini, tarihsel süreçteki değişimini ve geleceğini konuğumuz, deniz biyoloğu, yazar, sualtı fotoğrafçısı, belgeselci, deniz ekoloğu Dr Mert Gökalp ile konuşuyoruz.

Nereliyiz? Nereye aitiz? Aile nedir? Vatan nedir? Memleket nedir? Din nedir? Dil nedir? Öteki kimdir? Konuğumuz akademisyen, yazar, düşünür Herkül Millas ile “azınlık olmak” üzerine konuşuyoruz.  

Mezar taşına ''Ömrü bilgeliği aramakla seyahatlerde geçti'' diye yazılmasını vasiyet eden rahip, gazeteci, seyyah, mucit, John Louis Sabuncu'nun Diyarbakır'da başlayan Büyükada'da devam edip Amerika'da son bulan ilginç yaşam öyküsünü, Sabuncu'nun Büyükada'daki yaşamı ve ''Arılı ev'' gibi arkasında bıraktığı önemli izlerin peşine düşen araştırmacı, yazar, belgeselci Özcan Geçer ile konuşuyoruz.

Yahya Kemal’in 1916'da Büyükada’daki Viranbağ’da “Adalardan yaza ettik de vedâ; sızlıyor bağrımız üstündeki dağ; seni hatırlıyoruz Viranbağ!” dizeleriyle başlayan "Viranbağ" isimli şiirine ve filmlere ilham olan bu önemli ve tarihi yer, Adaların bağcılık kültürüne ait. Konuğumuz, Mustafa Nuri Devres Vakfı’dan tarihçi Murat Devres ile bu bağcılık kültürünü konuşuyoruz.

Marmara Kervanı, Adalardaki yerel savunucularla Burgazada’sında buluştu. Kervan şimdilik son molasını verdi ama daha yapılacak çok iş var. Bu programda Marmara Yaşasın ve Marmara’nın diğer yerel inisiyatifleri konuğumuz. 

Konuğumuz Tuğçe Kaplan ile Yassıada'nın dönüşümünü, 27 Mayıs 1960 Askerî Darbesi’nden adanın Demokrasi ve Özgürlükler Adası adıyla müzeleştirilmesine kadar geçen süreç içerisinde, farklı aktörlerin adaya ilişkin geliştirdikleri söylemler, stratejiler aracılığıyla irdeliyoruz.

Dünya Mirası Adalar'da konuklarımız ikisi de yazar ve çevirmen olan Ayşe Sarısayın ve Yiğit Bener. Ayşe ve Yiğit’in başka ortak yönleri de var: İkisi de ünlü edebiyatçıların çocukları. Farklı meslekler seçtikleri halde 40’lı yaşlarında edebiyata yöneliyor, bu alanda ürünler veriyorlar. İkisinin de ilk kitapları 2001 yılında yayımlanıyor. Yiğit Bener’in Prens Adaları’yla bağlantısı çocukluk ve gençlik yıllarına uzanıyor. Hemen her yıl yaz tatillerinde ailece Heybeliada’ya geliyor, babası Erhan Bener’in yakın dostu Nejat Gülen’in Heybeliada’daki evinde konuk oluyorlar. Adalar’ın Ayşe Sarısayın’ın da geçmişinde önemli bir yeri var. İlkokul yıllarında kiralık bir evde art arda üç yaz geçiriyor Heybeliada’da. Her ikisinin de belleğinde 60’lı, 70’li yılların ada atmosferinin, ormanların, denizin, börtü böceğin ve o dönemin komşuluk ilişkilerinin, dostlukların izleri var.

Yaklaşık 30 senedir yaptığı çalışma ve araştırmalarla Marmara Denizi’nin kirliliğini, ölüyor olduğunu bize anlatmaya çalışan hidrobiyolog Levent Artüz konuğumuz oluyor ve yaşamsal bir sorun olarak Marmara Deniz’i ölümünü anlatıyor. 

1984 yerel seçimlerine, dönemin neoliberal politikalarının  Adalar’da inşaat dalgasının önünü açtığı döneme, tarihi bir yolculuğa çıkıyoruz. Böylece bugün, Adaların işgal edilen, doldurulan kıyılarına tarihsel bir perspektiften bakıp, neye dönüştüğünü anlamaya çalışacağız. 

Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın romanlarını yayına hazırlayan, Can Yayınları editörü, yazar Mustafa Çevikdoğan ile neredeyse 80 seneyi aşan bir süredir müze olmayı bekleyen Hüseyin Rahmi Gürpınar Evi’ni konuşuyoruz.

Konuğumuz Aylin Vartanyan ile İstanbul Expressive Arts Enstitüsünün katılımcılarıyla birlikte 2021 yılının Eylül ayında Burgazada’da deneyimlenen doğa ve fotoğraf temelli dışavurumcu sanat çalışmalarından yola çıkarak alanın kadın dayanışmasına nasıl bir katkıda bulunduğunu konuşuyoruz.

Dünya Mirası Adalar'ın bu haftaki konuğu sosyolog Anna Théodoridès. Théodoridès, 3 Şubat’ta Paris’te gerçekleştirdiği konferanstan sonra  “Akillas Millas’in İnanılmaz Yolculuğu” başlığı altında çalışmasını Adalılar ve İstanbullular ile paylaştı.