Onder Mediadoctoren

Het migratiedebat wordt gekenmerkt door wantrouwen en een diepgewortelde angst voor een zogeheten aanzuigende werking. In die context lijkt het haast paradoxaal dat Nederland zich historisch graag presenteerde als een land van vrijheid en verdraagzaamheid, een toevluchtsoord voor wie elders niet welkom was. Maar hoe gastvrij was de Nederlandse Republiek? In deze afleveringen verwonderen de Mediadoctoren zich over vroegmoderne vluchtelingen. Dat doen we met historicus Lotte van Hasselt, afgelopen januari gepromoveerd op haar proefschrift getiteld Deserving Refugees? The Evolution of a Concept in the Dutch Republic (1570-1730s). We bespreken vier groepen migranten: mensen uit het Zuiden van de Republiek die naar het Noorden trokken ca. 1550-1600; mensen uit de Paltsgraafschap in het Heilige Roomse Rijk ca. 1620-1648; Hugenoten die vanuit Frankrijk naar Nederland kwamen ca. 1680-1710; en protestanten uit Salzburg die zich vestigen in Zeeland (jaren 1730). De vraag wat iemand tot een 'deserving' vluchteling maak

De Haagse Cribs hebben zich gespiegeld naar Amerikaans voorbeeld. Over criminelen bestaan beeldvorming en representatie, maar zien hun praktijken er echt zo uit? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over straatbendes en motorclubs. Dat doen we met Robby Roks, criminoloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.  Hoe zien hun werelden eruit, online en offline? Wat doen deze mensen de hele dag? En waarom willen criminelen eigenlijk meewerken aan onderzoek?  Links bij deze aflevering:  Studie From Breakers to Bikers: The Evolution of the Dutch Crips ‘Gang’;  Studie Dutch Gang Talk: A Reflection on the Use of the Gang Label in the Netherlands;  Studie The Hybridization of Street Offending in the Netherlands;  Hoofdstuk 'What Happens on the Digital Street, Stays on the Digital Street? An Examination of Provocations, Threats, and Beefs in the Online Drill Culture in Rotterdam'.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 66: Drugs in de media; Afl. 173: Straattaal; Afl 90 De verheerlijking van

De grondwet van 1798 maakte Nederland van zeven losse provinciën tot een eenheidsstaat met een parlement, met scheiding der machten en tussen kerk en staat. U leest het goed 1798, niet 1848. De Mediadoctoren blijken gaten te hebben in hun kennis van de politieke geschiedenis van Nederland. In deze aflevering verwonderen we ons over de Nederlandse Revolutie, een revolutie waarvan we niet wisten dat hij bestond. Dat doen we met historicus Dirk Alkemade, vers gepromoveerd op zijn proefschrift getiteld Radicale democratie. Pieter Vreede (1750-1837) en de Nederlandse revolutie. De Nederlandse Revolutie beslaat twee periodes, de patriottentijd (1780-1787) en de periode van de Bataafse Republiek (1795-1801). Bespreken beide periodes en zoomen in op de rol van Pieter Vreede, volgens historica Annie Romein ’de stichter van het moderne Nederland’. Welke lessen biedt de Nederlandse Revolutie voor het begrijpen van populisme nu? Link bij deze aflevering: Handelseditie proefschrift Alkemade. Verwante afleveringen uit

Journalisten richten zich niet alleen op de waan van de dag: soms nemen zij de tijd om diepgravend en langdurig onderzoek te doen. Ze werken met bronnen, zoeken naar patronenen en zijn kritisch en onafhankelijk. Eigenlijk net als wetenschappers. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over onderzoeksjournalistiek versus wetenschappelijk onderzoek. Dat doen we met Joris Veerbeek, promovendus aan de afdeling Media- en Cultuurwetenschappen van de Universiteit Utrecht én journalist voor De Groene Amsterdammer. We proberen onze vinger te leggen op het verschil tussen deze twee soorten onderzoek: zit die in het type onderzoeksvraag, in de methode, in de resultaten of alleen in de manier van verslag leggen?  Links bij deze aflevering:  Website Veerbeek met overzicht van de projecten waaraan hij heeft gewerkt.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 141: Statistiekgeletterdheid;  Afl 159: Publieke betrokkenheid en de universiteit; Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-

Een functionerende democratie heeft goed geïnformeerde burgers nodig, die steeds op basis van feiten hun positie bepalen. Maar in de praktijk lijken denkbeelden vaak vastgeroest of het resultaat van wat we ‘de onderbuik’ noemen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over politieke socialisatie. Dat doen we met Katerina Manevska, Universitair Docent Politicologie aan de Radboud Universiteit. Veranderingen in denken zijn notoir lastig te onderzoeken, zowel als het gaat om plotse schokken als om geleidelijke ontwikkelingen. Macroveranderingen zoals een economische crisis zorgen niet meteen voor veranderingen voor alle groepen, maar functioneren vaak als catalysator. We bespreken wat het verschil is tussen politieke opvattingen over losse issues en over grote verhalen. Wat is de relatie tussen politieke meningsverandering en een gezonde democratie?  Links bij deze aflevering: Studie Stanojevic, Akkerman en Manevska naar politieke meningsvorming op het werk;  Linda tipt het boek Resonance van Har

Het nachtleven is meer dan een uitlaatklep, het is een ontmoetingsplek waar mensen hun identiteiten vormen en uitdrukken, en waar gemeenschappen elkaar kunnen vinden. Maar niet iedereen gaat met elkaar uit, ook in clubs vindt uitsluiting plaats. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over ongelijkheid in de nacht. Dat doen we met Timo Koren, Universitair Docent Culturele economie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij legt uit hoe de economische organisatie van clubs in elkaar zit en wat het effect daarvan is op toegang tot bepaalde ruimtes. We staan uitgebreid stil bij deurbeleid en bij het fenomeen 'te weinig vrouwen'. Hoe kunnen clubs ongelijkheid tegengaan en is dat eigenlijk nodig?  Links bij deze aflevering: Proefschrift Spatialising Genre: How Music Genres Shape Socio-Spatial Inequalities in Nightclub Production in Amsterdam; Crowdfunding voor Linda's nieuwe boek 'Leuk!' kan via lindaduits.nl of bit.ly/boekleuk  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 131: De dode nacht, met Mirik

Veel hogeropgeleiden wanen zich de elite, maar zijn dat net niet. Het zijn arbeiders met een hoog salaris en vaak een zekere mate van autonomie, maar het ontbreekt ze aan werkelijke macht. Bovendien zijn ze voortdurend bang hun klassepositie kwijt te raken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de angst voor statusval van deze net-niet elite. Dat doen we met Dylan van Rijsbergen, schrijver en mede-oprichter van Jacobin Nederland. We hebben het over manieren om naar klasse te kijken en over het verschil tussen klassen en standen. We ontleden het ideaal van meritocratie en burnout-millennials. Moeten we deze net-niet elite geruststellen of ze radicaliseren naar klassenstrijd? Links bij deze aflevering: Boek Van Rijsbergen De net-niet elite; Het genoemde model van Erik Olin Wright. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 195: Volksverheffing; Afl 146: Klasse(n) en ongelijkheid in het onderwijs; Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 71: Klasse en consumptie.

Toen na de Tweede Wereldoorlog popmuziek ontstond, ontstond er ook een automatische associatie met jongeren en met progressiviteit. Maar popmuziek is volwassen geworden en niet langer voorbehouden aan de jeugd. Bovendien zien met de politieke ontwikkelingen in de VS ook popsterren 'verschuiven' naar rechts. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over muziek- en jeugdcultuur onder Trump. Dat doen we met Tom ter Bogt, emeritus hoogleraar Populaire muziek en jeugdcultuur aan de Universiteit Utrecht.  We staan uitgebreid stil bij fenomenen als Taylor Swift en Andrew Tate. We trekken parallellen met de jaren 80, toen ook een minderheid van jongens conservatief was. Het gaat over mentale gezondheid en de effecten van sociale media daarop. Is er sprake van een fundamentele verandering in popmuziek en jeugdcultuur?  Links bij deze aflevering:  Nederlandse website HBSC onderzoek; Podcast over Dolly Parton.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 14: Muzieksmaak en maatschappelijke veranderingen;

Het is het meest beruchte online platform uit de geschiedenis, een plek waar anonieme gebruikers ongefilterd ideeën en content konden delen die de vervolgens doorsijpelden naar de rest van het internet en uiteindelijk de mainstream. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 4chan. Dat doen we met Sal Hagen, post-doc bij Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Vorig jaar promoveerde hij op zijn proefschrift getiteld Reactionary rhythm: Quali-quantitative studies on 4chan/pol/. 4chan is een levende omgeving die niet met één lens te vatten is. We hebben het over vergankelijkheid en anonimiteit, en over hoe je die kunt onderzoeken. Hoe invloedrijk is 4chan (geweest)? Waarom gaan extreem-rechts en memecultuur zo goed samen? En hoe spreek je eigenlijk het woord memecry uit? Links bij deze aflevering:  Proefschrift Hagen; Database Know your meme. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda; Afl 45: Complottheorieën; Afl 58: Rechtse media; Afl 176: Waarom memes bevrij

Mode draait om het constant vernieuwen van je kleding en dat is niet goed voor de wereld: de industrie kampt met ernstige problemen op het gebied van fossiele brandstoffen, broeikasgassen, milieu, landbouw en mensenrechten. Allerlei stemmen roepen op tot hervorming. Vandaag verwonderen we ons over mode & de klimaatcrisis. Dat doen we met Luuc Brans, docent sociologie. We bespreken de inzichten uit zijn proefschrift Fashioning Ideology, Ideologizing Fashion: How the Climate Crisis Transforms the Cultural Field of Fashion. Daarbij gaat het onder andere over de (on)macht van modejournalisten en de lobby van high fashion. In hoeverre leiden nieuwe ideologieën over klimaat in de modewereld tot verandering? Moet niet het idee van mode op de schop?  Links bij deze aflevering: Website Luuc Brans;  Podcast Culture & Inequality.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 169: Waarom transparantie niet helpt tegen de macht van platformen, met Jan Teurlings; Afl 154: Gedragsverandering; Afl 142: Ecomodernisme;  Afl

Ter gelegenheid van de tweehonderste aflevering nodigden de Mediadoctoren eindelijk hun oud-promotor Liesbet van Zoonen uit, nu hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, toen hoogleraar Populaire Cultuur aan de Universiteit. We blikken met haar terug op de allereerste aflevering over de deskundige. Wat voor deskundigheid brengt wetenschap eigenlijk voort?  We hebben het over democratisering van kennis, over de waarde van wetenschap voor de media en over legimiteit behouden versus waarheidsvinding.  Links bij deze aflevering:  Project Bold Cities;  Boek Ons Huis Aan Het Spoor.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn; Afl 168: Special over 10 jaar Onder Mediadoctoren; Afl 100: De 100ste; Afl 1: De deskundige.

Terwijl fandom vaak wordt geassocieerd met jonge, tijdelijke obsessies, blijven fans soms betrokken terwijl ze nieuwe levensfasen ingaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over langetermijn fandom. Dat doen we met Simone Driessen, Universitair Docent mediastudies en populaire cultuuraan de Erasmus Universiteit Rotterdam.  Jonge fans hebben meer tijd, volwassen fans hebben meer geld te beseden. Nu kan je daarom met de Backstreet Boys op cruise, zijn er prijzige meet & greet pakketten en speciale listening parties. Alleen optreden is niet genoeg, artiesten moeten zichzelf opnieuw relatable'maken, bijvoorbeeld door 'het verhaal achter' te vertellen. Wat levert levenslang fandom op?  Links bij deze aflevering:  Docuserie Backstreet Boys/Lou Perlman Dirty Pop: The Boy Band Scam (Netflix); Publicaties Simone Driessen. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 7: Nostalgie; Afl 26 YouTube-sterren; Alle afleveringen met Jaap Kooijman: 51, 73, 98 en 182. 

Heel veel jongeren willen in de media werken: om het te maken, of met het idee iets goeds te willen doen - bijvoorbeeld als journalist. De competitie is hoog, net als de uitval. Freelancers lijken extra kwetsbaar voor mentale problemen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over werken in de media. Dat doen we met Mark Deuze, hoogleraar Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam.  Het gesprek gaat over roeping, de waarde van kijk-, lees- en luistercijfers en over hoe het beter kan. We hebben het ook over nepobaby's, kliekjes en andere typische mediawerkverschijnselen. Kan de wetenschap het werken in de media beter maken?  Link bij deze aflevering: Deuze's boek Well-Being and Creative Careers: What Makes You Happy Can Also Make You Sick (verwacht sept. 2025). Verwante afleveringen uit het archief:  • Afl 21: Hoge aantallen media- en communicatiestudenten; • Afl 62: Creatieve industrie; • Afl 130: AI in het journalistieke proces.

De fotostrip combineert de esthetiek van stilstaande beelden met de narratieve kracht van tekst, wat resulteert in een unieke vorm van storytelling. Toch is het een zeldzaam medium. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de onderbelichte fotostrip. Dat doen we - uiteraard - samen met de enige fotostripmaker van Nederland, Ype Driessen. Het gesprek gaat onder andere over de affordances van de fotostrip, echtheid & emoties, autobiografisch werken, emancipatie en lage cultuur.  Link bij deze aflevering: Ype’s archief: https://fotostrips.nl/archief/2024 Verwante aflevering uit het archief:  Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden, met Ype’s verkering Nico Naus;  Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt;  Afl 176: Waarom memes bevrijdend zijn;  Afl 85: Queer media.

Leugens over aantallen nareizigers speelden een grote rol bij de val van kabinet Rutte IV, en migratie werd hét thema van de verkiezingen die de PVV vervolgens won. Het verschil tussen feit en fictie leek veel kiezers niet te deren. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over misverstanden over migratie. Dat doen we met Saskia Bonjour, Universitair Hoofddocent Politicologie aan de UvA. Ze kreeg in 2019 een VIDI-beurs voor 5 jaar onderzoek in het project Strange(r) Families. Gender en seksualiteit spelen historisch een grote rol in het vaststellen van welke migranten 'anders' en daarmee ongewenst zijn, zoals via het idee dat bepaalde mannen buiten gehouden moeten worden om vrouwen te beschermen. We bespreken opvattingen over het kerngezin en monogamie in het licht van het Vreemdelingenrecht. Welke rol spelen gender en seksualiteit bij misverstanden over migratie? Links bij deze aflevering: Project Strange(r) Families; Artikel Bonjour en Diepenmaat over ‘de facto families’; Artikel Westra, Bonj

Aan het einde van de negentiende eeuw gingen gegoede mannen en vrouwen zich inzetten voor de verbetering van het lot van de ‘gewone burger’. Zij geloofden dat scholing, morele ontwikkeling, en cultuur het leven van minderbedeelden fundamenteel konden verrijken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over volksverheffing. Dat doen we met Christianne Smit, Universitair Hoofddocent Politieke Geschiedenis bij de Universiteit Utrecht.  Het gesprek gaat over de hervormers, hun strategieën en methoden, en de te hervormen. We wegen voor- en nadelen van deze beweging en staan stil bij de impliciete controlezucht die achter de beweging schuilgaat. Zou een terugkeer van volksverheffende initiatieven een goed idee zijn? Link bij deze aflevering: Boek Smit De volksverheffers: sociaal hervormers in Nederland en de wereld 1870-1914.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 32: Bewustwordingscampagnes; Afl 71: Klasse en consumptie. 

Het Perzisch Rijk onder Cyrus de Grote (gesticht rond 550 v.Chr., ook wel het Achaemenidische Rijk) was een van de grootste en meest invloedrijke wereldrijken uit de oudheid. Het strekte zich uit van Griekenland en Egypte in het westen tot de Indusvallei in het oosten en kende een geavanceerde bureaucratie en infrastructuur. Toch leren we er op school niet over: het begin van onze beschaving wordt min of meer op de Grieken geplakt en wereldrijkinnovaties op de Romeinen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het historisch gebrek aan aandacht voor de Perzen. Dat doen we met Rolf Strootman, hoofd van de afdeling Oude Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Strootman legt uiteraard uit wie deze Perzen waren en hoe dit Rijk in elkaar zat. Hij maakt ook reclame voor de - eveneens onbekende - Seleuciden. We bespreken wat geschiedschrijving is en waarom er zo weinig geschreven bronnen over dit Rijk zijn. We gaan in op nationalistische gevoelens van zowel Europeanen als Iraniërs en stellen vast

Het nieuwe kabinet wil niet alleen dat universiteiten keihard gaan bezuinigen, het wil ook dat wij neutraal onderwijs geven. Kan dat? Hoe gaan we om met culturele en politieke verschillen in de collegebanken? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over inclusiviteit in de collegebanken met Maryn Wilkinson, Universitair Docent filmstudies. Ze geeft onder andere workshops over H.O.T. moments. Diversiteit gaat over wie er naar de universiteit mag, inclusiviteit gaat over hoe vervolgens die diversiteit tot recht te laten komen. We bespreken waarom safe spaces niet wenselijk zijn maar veilige leeromgevingen wel. Er worden veel concrete tips & tricks gegeven over hoe die te creeren, en hoe omgaan te gaan met lastige situaties die kunnen ontstaan in het academisch onderwijs. Wat winnen we als academisch onderwijs inclusief is? Links bij deze aflevering:  Informatie over Hot Moments en het workshopaanbod bij het Teaching and Learning Center van de UvA;  Contactgegevens Maryn Wilkinson;  Afl 37 van Ge

Het Nederlandse politieke landschap is versnipperd en de kiezer lijkt op drift. Dat maakt het uitdagend om politieke partijen te volgen. Bovendien hebben journalisten tegenwoordig minder tijd dan vroeg. Het bezoeken van 'partij-avondjes' wordt daarom nauwelijks gedaan, met een grote uitzondering: Chris Aalberts. In deze speciale aflevering verwonderen we ons met onze voormalig derde Mediadoctor over de parlementaire journalistiek. E hebben het over vermeende desinteresse in de werking van nieuwe partijen, over personalisering van de politiek en over de bijdrage van academisch onderzoek naar politiek & media. Wat is er nodig om de parlementaire journalistiek te veranderen? Links bij deze aflevering:  Website van Chris Aalberts; Blogpost Piet Lekkerkerk over BBB. Dit was de laatste aflevering van seizoen 12. Na een korte pauze in september zijn we in oktober weer terug.

De 'donkere' middeleeuwen staan voor stilstand of zelfs achteruitgang, een beeld dat ontstaan is om de renaissance meer fleur en kracht te geven. Het is een onterechte wegzetting van een historische periode waarin mensen wel degelijk inventief waren en manieren vonden om hun inzichten door te geven. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de kennispraktijken van de vroege middeleeuwen. Dat doen we met Bram van den Berg, promovendus aan de Universiteit van Amsterdam in project over vroegmiddeleeuwse prognostische teksten.  Het gesprek gaat over alledaagse kennis, bijvoorbeeld die werd doorgegeven in lunaria. We hebben het over bronnen en methoden, en leggen linken naar het nu - zoals met sociale psychologie. De mens is niet ont-toverd.  Link bij deze aflevering:  Boek De inventieve middeleeuwen.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 37: Broodje aap;  Afl 54: Apocalyps; Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid; Afl 132: Moderne manieren; Afl 163: Waarom we epische verhalen nodig hebb