Onder Mediadoctoren

Een nieuw jong dier in Artis, gestrande potvissen op Texel of een hond die ontvoerd is: dieren komen veelvuldig voor het in het nieuws. Maar waarom eigenlijk? In deze 34e aflevering van Onder Mediadoctoren buigen wij ons over het onderwerp van dieren en hun nieuwswaarde.
Dit doen wij in de studio met Maarten Reesink, werkzaam bij de UvA bij Media en Cultuur en op oprichter van Animal Studies netwerk Nederland. 

Volgens de traditionele eisen van nieuwswaardigheid: mensen, hoe dichtbij iets is en hoeveel impact een gebeurtenis heeft, zouden dieren niet nieuwswaardig moeten zijn. Toch zijn we geïnteresseerd in dieren die mensachtige dingen doen. Linda zegt dat dieren nieuwswaardig zijn als ze iets onverwachts doen, of als de entertainmentfactor om de hoek komt kijken. Linda vraagt zich dan ook af of je dan nog wel kan spreken van nieuws, in plaats van entertainment. Niet alle dieren zijn geschikt als lijdend voorwerp, we hebben nou eenmaal liever beelden van schattige konijntjes dan van gieren, hoe belangrijk

Vanaf deze aflevering kunt u live meekijken hoe onze podcast wordt opgenomen. Dat roept meteen de vraag op of we dan nog wel een podcast zijn. Is dit nu een televisietalkshow? Doen we aan beeldradio? De Mediadoctoren verwonderen zich over die vervagende grenzen. Dat doen we samen met internetjournalist Erwin Blom, gespecialiseerd in technologische media-innovaties. Blom maakt vanuit zijn bedrijf Fast Moving Targets het programma Top Names. Hij vertelt dat hij graag televisie wilde maken met de eenvoud van radio. Top Names is een online televisieprogramma dat je ook zou kunnen karakteriseren als beeldradio. Beter is misschien het te zien als ruw materiaal dat op verschillende manieren ingezet wordt: je kunt het als geheel kijken, maar ze gebruiken ook quotes in andere producties. Blom wijst daarbij op het belang van niche-doelgroepen. We bespreken wat een podcast eigenlijk is. Het antwoord heeft te maken met technologische kenmerken maar ook met inhoudelijke genre-eigenheid. Dat is niet nieuw. Vincent legt

Ben je je wel bewust van [bent u zich…] de desastreuse gevaren van regen en de toenemende stroom toeristen? Mediastudent Iris Verhulsdonk begint de uitzending met een item van twee voorbeelden van bewustwordingscampagnes. In de 32e aflevering buigen de mediadoctoren zich over dit soort campagnes waarin mensen worden opgeroepen zich bewust te worden van een bepaald onderwerp of probleem. Samen met Wouter Oomen (hij onderzoekt campagnes aan de Universiteit Utrecht onderzoek) en Jeroen Weghs, (hij schreef een artikel over #zeghet), vragen we ons af wat de zin is van bewustwordingscampagnes. Vincent legt uit dat het gaat om campagnes die je oproepen om een bepaald onderwerp of probleem bespreekbaar te maken, zonder call to action. Er wordt dus geen geld of een lidmaatschap van iemand gevraagd. Via de campagne #zeghet konden vrouwen en mannen op twitter hun ervaringen delen over seksueel geweld. Jeroen Weghs bespreekt waarom hij hierover een artikel heeft geschreven. Wouter Oomen doet onderzoek naar campagnes w

31 - Wetenschapsjournalistiek by Onder Mediadoctoren

Levenslang met Dwang, The Undateables, Je zal het maar hebben en Bizarre Etters: een kleine greep uit een groot aanbod van reality programma’s waarin het overkomen van psychologische problemen centraal staat. In deze aflevering buigen de Mediadoctoren zich over stoornissen in de media en dan specifiek op TV. Wat brengen dit soort programma’s op voor de kijkers, de makers en de deelnemers? Het aan een groot publiek tonen van afwijkingen en stoornissen is geen nieuw fenomeen. In vorige eeuwen bekeken we vrouwen met baarden en mensen met drie armen. Onze mediastudent Iris Verhulsdonk maakte een item over deze freakshows. We praten over het verschil tussen de vroegere freakshows en programma’s zoals Bizarre Eters. Draait het om het tentoonstellen van de afwijking of weegt het kweken van begrip toch zwaarder? En welke economische redenen hebben programmamakers? Vincent concludeert dat er sprake is van ruilhandel waarin de deelnemer eerst zijn stoornis of afwijking moet tonen en in ruil daarvoor krijgt hij hulp. Fo

Grappen gaan vaak over onderwerpen die gevoelig liggen, en eigenlijk werkt humor ook alleen als het een beetje ongepast is. Maar wanneer kan een grap echt niet door de beugel? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over humor. Dit doen we met Giselinde Kuipers, Hoogleraar Culturele Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam, en met Jeroen Weghs, tekstschrijver en hoofdredacteur van het satirische Tijm Magazine. We bespreken waarom een grap soms te ver kan gaan. Dit heeft te maken met de afstand die humor creëert. Kuipers stelt dat grappen wel een beetje pijnlijk moeten zijn: wanneer iets te ver weg staat – geografisch of historisch – doet het ons niets. Humor is een manier om kritiek te leveren. Het kan mensen verbinden door samen te lachen maar ook mensen uitsluiten. Humor heeft dan ook niet één functie. Weghs zegt dat humor op Tijm Magazine functioneert om iets op de kaart te zetten. Hij gaatop zoek naar grappen die genoeg pijn doen om iets teweeg te brengen. Dat is volgens hem de zoektoch

Kunst komt voort uit de unieke verbeelding van een individu. Althans, dat denken we graag. Maar als we kijken naar de fictieproducten van onze tijd, of het nu gaat om superheldenfilms of Fifty Shades of Grey, zien we dat media helemaal niet zo creatief zijn. We worden overspoeld door herbewerkingen. Hier zijn verschillende termen voor zoals remake of re-imagening. Er bestaat zelfs een apart vakgebied dat zich hiermee bezig houdt: adaptatiestudies. In deze aflevering duiken de Mediadoctoren in de hervertelling: gaat het om creatieve rijkheid of is het gewoon een vorm van diefstal? Dit doen we met Dan Hassler-Forest, Universitair Docent Engelse Taal en Cultuur. Het hervertellen van verhalen is altijd onderdeel geweest van de menselijke cultuur. De wetenschappelijk analyse van adaptaties vindt zijn oorsprong in de vroege filmwetenschap waarin de transformatie van boek naar film werd bevraagd. Iris maakte een korte geschiedenis van het sprookje. Hassler-Forest legt in reactie uit hoe sprookjes telkens onderhev

27 - liveblogs by Onder Mediadoctoren

We horen succesverhalen van mensen die beroemd zijn geworden via YouTube, zoals de Nederlandse Enzo Knol en de Britse Alfie Deyes. Ze verdienen bakken met geld. Maar hoe gaat dat in zijn werk: wat moet je doen om beroemd op YouTube te worden? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over YouTube-sterren. Dit doen we met Koos Zwaan, Associate Lector bij het lectoraat Media, Cultuur en Burgerschap van de Hogeschool Inholland. Koos promoveerde op de carrières van popmuzikanten en heeft verstand van fanculturen. Dit is een nieuw fenomeen en er is dus nauwelijks onderzoek naar. Van Idols-deelnemers werd ook gezegd dat ze uit het niets beroemd werden. Zwaan onderzocht hen en concludeerde dat deze zangers wel degelijk een voorsprong op anderen hadden. Het verschil met YouTube is dat Idols een traditioneel broadcastmodel is en dat op YouTube de rollen van kijker en producent door elkaar lopen. YouTube is veranderd: vroeger was er meer een participatiecultuur, nu is het meer een geldmachine geworden. We

In Europa wordt steeds meer bepaald voor de lidstaten. Europees beleid is dus ook Nederlands beleid. Maar met de verslaggeving is iets vreemds aan de hand . Als journalisten de Nederlandse politiek verslaan, noemen we ze parlementaire journalisten. Maar wanneer journalisten in Brussel hetzelfde doen, noemen we ze Europese correspondenten. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de verschillen in verslaggeving tussen Den Haag en Brussel. Dit doen we met Sophie Lecheler, Universitair Hoofddocent politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Veel journalisten wagen zich liever niet aan Europese onderwerpen. De gedachte daarbij si dat kijkers en lezers niet geïnteresseerd zijn. Wat blijft er dan over van de functie van de journalist als watchdog, wanneer journalisten zelf geen onderwerpen over Europa aan durven? Linda interviewde Joop Hazenberg, correspondent voor onder andere de Deutsche Press Agentur in Brussel. Volgens hem hebben beslissingen in Brussel pas op lange termijn impa

Porno was voorheen het terrein van mannen, maar daar lijkt verandering in te komen. Meer vrouwen vertellen openlijk over hun voorkeuren. Er is zelfs sprake van vrouwvriendelijke of feministische porno. In deze aflevering verwonderen we ons over vrouwen en porno: wat houdt dat eigenlijk in? Is dat wel iets anders dan de 'gewone' pornografie die we met twee klikken op het internet vinden? We reflecteren op gebruikers en producenten en gaan in op vrouwenporno als marketingtruc. Zo problematiseren we het idee dat er zoiets is als porno specifiek voor vrouwen. Iris maakte een item over twee jonge vrouwen die regelmatig porno kijken en vroeg hen naar hun kijkervaringen. Komen die overeen met het stereotype beeld dat vrouwen vooral romantiek willen zien? Chris interviewde Liesbet Zikkenheimer, schrijver van erotiek voor vrouwen en oprichter van Dusk TV: een kanaal dat 'porna' uitzendt. Zij legt uit wat Dusk daaronder verstaat en hoe zich dit onderscheidt van porno. We vragen ons af of het beleven van erotiek do

Tegenwoordig is overal reclame te vinden. Branded content en product placement zijn woorden geworden die iedereen wel kent. Maar wat mag er nou eigenlijk wel en niet als je reclame maakt voor een product? En wie bepaalt dat eigenlijk? In deze aflevering van Onder Mediadoctoren verwonderen we ons over reclame. We doen dat voor het eerst niet samen met een andere Mediadoctor, maar met mediaconsultant en internetfenomeen Gyurka Jansen. Hij werkt onder anderen bij Fabmagazine en The Post Online. Folkert interviewde Michael Dijkstra, een eenentwintig jarige ondernemer in de internetreclame. Hij vertelt dat het verschil tussen wat wel en niet mag een groot grijs gebied is. Er zijn veel producten waar gedoogd reclame voor gemaakt mag worden, maar waar wel strenge regels voor zijn. De vuistregel hier is dat als een product gevaarlijk zou kunnen zijn, er vaak regels voor zijn opgesteld. Aan de hand van het interview bespreken met we met Gyurka wat de regels online nou eigenlijk zijn. Er blijken simpelweg niet veel

Groepen willen graag gehoord worden in de media en bij maatschappelijke debatten staat vaak een woordvoerder op. Woordvoerders kunnen ingehuurd zijn of verkozen in de politiek, maar vaak zijn het ook mensen die uitgenodigd worden om te spreken namens de groep waar zij zelf onderdeel van uitmaken. Maar wie bepaalt eigenlijk wie de woordvoerder van een groep is en op welke basis? In deze afleveringen verwonderen wij ons over woordvoerderschap. We bespreken het probleem van de verschillende stemmen binnen een groepering en het verschil tussen officiële woordvoerders en door de media benoemde woordvoerders. Ook vragen we ons af of je eigenlijk als woordvoerder wel kritisch kan zijn over je eigen achterban. Linda maakte een item over Sojourner Truth, een beroemde zwarte activiste die al in 1851 aandacht vroeg voor de ongelijke positie van zwarte vrouwen in de vrouwenemancipatie. Het punt van woordvoerderschap is altijd een heikel punt geweest binnen het feminisme en met dit item wordt pijnlijk duidelijk hoe ook

De richtingen media en communicatie trekken heel veel studenten. Universitair zijn er opleidingen Media & Cultuur, Communicatiewetenschap en Journalistiek. Aan hbo's is de waaier nog groter, van game design tot entertainmentmanagement. Dat roept de vraag op of de maatschappij deze aantallen wel kan accommoderen. In deze aflevering verwonderen wij ons over de hoge aantallen media- en communicatiestudenten. We doen dat samen met hoogleraar Mediastudies . Linda interviewde Thomas van Aalten, docent bij Media, Informatie en Communicatie aan de Hogeschool van Amsterdam. Hij wijst erop dat deze opleidingen studenten vooral helpen met uitvinden wie ze willen zijn. Van Aalten is kritisch op direct opleiden voor specifieke bedrijven: "je moet geen Sanoma-academie zijn". Ook pleit hij tegen brede opleidingen.  In reactie stelt Deuze dat journalistiekopleidingen in Nederland te zeer op elkaar lijken in hun profiel. Hij vindt daarbij dat de vaardigheden die opleidingen media en communicatie bijbrengen noodzakelijk

Berichten over familiemoord en zelfmoord zijn vaak hevig emotioneel. Er bestaan daarbij ook angsten dat mensen dit gedrag gaan kopiëren en zich laten inspireren door incidenten. In deze aflevering verwonderen wij ons over zogeheten copycatgedrag. We doen dat met Peter Vasterman, universitair docent journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder deed hij onderzoek naar dit fenomeen. We bespreken welke gedragingen onder copycatgedrag vallen en waarom juist zelfmoord er zo uitgelicht wordt. Ook komt aan de orde wat de nieuwswaarde is van zulke incidenten. Daarbij gaan we uitgebreid in op gedragsregels voor journalisten. Vincent maakte een item over het Werther-effect. Goethe’s roman Die Leiden des jungen Werthers uit 1774 leidde ook tot een verhoging van het aantal zelfdodingen. We bespreken na of we dan misschien Goethe moeten verbieden. Chris interviewde Ida Bontius, lid van het bestuur van de Ivonne van de Ven-stichting die zich richt op suïcidepreventie. Aan het einde van de aflevering bespreken

Journalist Olaf Koens vertelt over een krijgsgevangenruil in de Oekraïne. Die ging er onverwacht gemoedelijk aan toe. Dat was niet het geval voor mediamakers: hij legt de schuld voor de escalatie van het conflict bij hen.

Er zijn veel complexe conflicten in de wereld waar media over rapporteren. We hebben bovendien toegang tot veel verschillende media: buitenlandse kranten zijn online te lezen en journalisten zijn op sociale media te volgen. Maar hoe weten we welke berichten we kunnen vertrouwen? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich samen met Cees Hamelink, emeritus hoogleraar Internationale Communicatie, over oorlogspropaganda. Dat klinkt een beetje als een woord uit de Koude Oorlog. Wat is oorlogspropaganda eigenlijk en is dat door de jaren heen veranderd? Het woord propaganda stamt uit de zeventiende eeuw en werd oorspronkelijk gebruikt voor het verspreiden van het geloof, legt Hamelink uit. Dat ging toen over religie, en later – bijvoorbeeld in de Koude Oorlog – over het verspreiden van ideologie. Alle zijden in een conflict doen aan propaganda en objectieve informatie bestaat niet. Wat je hooguit kunt bereiken is een veelheid aan perspectieven. Vincent had een interview met journalist Olaf Koens. Hij wer

Televisieseries zijn ongekend populair. Vroeger moesten we wachten tot Amerikaanse series in Nederland werden uitgezonden op tv. Nu kijken mensen naar gedownloade of gestreamde series wanneer zij maar willen. Dit betekent vaak meerdere afleveringen achter elkaar. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over het nieuwe televisiekijken. Verandert deze manier van kijken ook de manier waarop verhalen worden verteld? Wij doen dat samen met Dan Hassler-Forest, Universitair Docent op het gebied van film aan de UvA. Dan Hassler-Forest legt uit dat er een spanningsverschil is tussen een week moet wachten op een aflevering en alles achter elkaar kunnen kijken. Dit kennen we nog van het negentiende-eeuwse feuilleton. Hierbij maakt ook uit of je alleen kijkt of samen. Marathon kijken - de positievere naam voor wat pathologiserend binge viewing wordt genoemd – betekent dat je niet altijd gelijkloopt met je vrienden. We bespreken daarbij de veranderde status van deze series en hun kijkers. Linda had een int

Zo'n beetje alles in onze wereld wordt politiek geframed, maar sport en politiek blijft een lastige combinatie. Organisaties als het IOC benadrukken sterk dat zij vinden dat sport a-politiek moet zijn. Aan de andere kant zijn er verschillende positieve boodschappen, zoals tegen racisme en homofobie, die wel aan sport worden gekoppeld. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over sport en politiek. Aan bod komen bijvoorbeeld media-evenementen en verslaggeving van politiek als vorm van sport. We interviewden Jacco van Sterkenburg, Universitair Docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en gespecialiseerd in voetbal op tv. Hij schreef zijn dissertatie over ras, etniciteit en sportmedia. We spraken ook met Johan Wakkie, directeur van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond. Hij zette samen met de overheid een campagne voor gezondere sportkantines op. Hij maakt een onderscheid tussen sport & maatschappij en sport & politiek. We komen tot een cynische conclusie over het gebruik van sport vo

Er zijn kookboeken, receptenbladen, romans en films waarin eten centraal staat, tvprogramma's met kookwedstrijden en zelfs complete kookzenders. Facebook en Instagram staan vol foto's van eten. Dat is best raar: eten is een zintuiglijke ervaring. Waarom willen mensen dat eten dan toch graag gemedieerd beleven, zonder dat ze kunnen ruiken en proeven? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de populariteit van 'eetmedia'. Onze mediastudent Folkert Coehoorn maakte een item over de kookprogramma's van Jamie Oliver. Nadat Oliver eerst zijn kijkers vooral dicteerde wat ze moesten eten, zet hij zijn celebrity status nu in om hen een gezonde levensstijl aan te leren. Klasse speelt hierbij een belangrijke rol: het is de manier van leven van de middenklasse die zo wordt gepromoot. Eten is immers een belangrijke manier om je te sociaal en cultuur te onderscheiden. Media bieden heel veel commerciële mogelijkheden voor voedselfabrikanten, bijvoorbeeld door een programma te sponsoren. Zowel in fictie al