R U Ok

ช่วงสิ้นปีที่หลายคนถือโอกาสสงบทบทวนตัวเอง R U OK ขอเป็นส่วนหนึ่งด้วยการนำเสนอเรื่อง Meditation ศาสตร์ที่มีอยู่อย่างยาวนาน ชวนให้เรากลับมามีสมาธิกับกิจกรรมที่ทำตรงหน้า พร้อมชวน Meditation ภาคปฏิบัติจริงผ่านการกินและการเคลื่อนไหวที่สามารถทำได้ง่ายในชีวิตประจำวัน

ขณะที่วางแผนจะไปเรียนต่อต่างประเทศ ออย-ไอรีล ไตรศาลศรี ในวัย 26 ปี พบว่าป่วยเป็นมะเร็งเต้านมระยะที่ 2 จึงเริ่มเข้าสู่กระบวนการรักษา ระหว่างนั้นเธอค่อยๆ เรียนรู้เกี่ยวกับโรคและเพื่อนร่วมโรค จนเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดโครงการ Art for Cancer by Ireal โครงการส่งต่อแรงบันดาลใจและพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้ป่วยโรคมะเร็ง โดยใช้ศิลปะเป็นสื่อกลางในการระดมทุนผ่านศิลปินและจิตอาสา   หากแต่เรื่องราวไม่จบแค่นั้นเพราะเมื่อ Art for Cancer by Ireal ดำเนินมาได้ถึง 6 ปี เธอก็พบว่าตนเองกลับมาเป็นมะเร็งระยะที่ 4 เธอผ่านเรื่องราวทั้งหมดมาด้วยทัศนคติของการมีชีวิตอย่างไร และในขณะเดียวกันเธอก็สามารถแบ่งปันส่งต่อคุณภาพชีวิตและซัพพอร์ตจิตใจให้คนอื่นๆ ได้อีกด้วย

จะทำอย่างไรเมื่อมีชีวิตเหลืออยู่เพียง 6 เดือน   ด้วยคำถามของคนไข้ที่กระตุ้นจิตใจของ ‘หมอโจ้’ แพทย์หญิงพัชรินทร์​ สุคนธาภิรมย์ ณ​ พัทลุง จึงตัดสินใจเรียนต่อด้านศิลปะบำบัด เพื่อนำศิลปะมาช่วยเยียวยาให้กับผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย R U OK ชวนหมอโจ้มาแชร์ประสบการณ์การบำบัดผู้ป่วย พร้อมวิธีที่จะประคับประคองจิตใจหากคนรอบข้างต้องอยู่ร่วมกับโรคทางกายด้วยการเห็นหัวใจกันมากขึ้น

การบริจาค การให้ทาน นอกจากจะเป็นการให้ในรูปของสิ่งของ ความรู้สึก สละตัวตนของเราแล้ว สิ่งสำคัญอีกอย่างที่หลายครั้งหลงลืม คือการ ‘ให้อภัย’  ช่วงสิ้นปีแบบนี้ นอกจากเราจะ ‘ให้’ คนอื่นแล้ว ยังเป็นช่วงเวลาที่ดีในการทบทวนและ ‘ให้อภัยตัวเอง’ ได้อีกด้วย  R U OK ชวนคิดว่าแท้จริงแล้วการให้อภัยตัวเองกับการให้อภัยคนอื่นคือสิ่งเดียวกัน ชวนให้เห็นความคาดหวัง ความต้องการที่มีต่อตัวเอง อันจะเป็นรากฐานและจุดตั้งต้นสำคัญของการรู้จักการให้อภัย

เกลียด โลภ โกรธ หลง เป็นอารมณ์พื้นฐานที่สามารถเกิดขึ้นได้กับมนุษย์ แต่หลายครั้งเมื่อมีความรู้สึกเหล่านี้เกิดขึ้นเรามักรีบตัดสินว่าเป็นอารมณ์เชิงลบ ควรรีบจัดการให้หมดไปโดยเร็ว ทั้งที่ความเป็นจริงแล้ว หากเราประวิงเวลาสักนิด ค่อยๆ ทบทวน เราสามารถรู้จักตัวเองได้มากมายจากอารมณ์เหล่านี้ R U OK เอพิโสดนี้ชวนสำรวจอารมณ์ เกลียด โลภ โกรธ หลง ที่ไม่ว่าจะเกิดขึ้นกับตัวเองหรือคนอื่น กุญแจสำคัญที่คล้ายกันคือเราต้องมองทะลุให้เห็นความต้องการหรือความคาดหวังที่มีต่อตัวเอง ต่อคนตรงหน้า ที่แนบซ้อนมาด้วยกับความรู้สึกเหล่านั้น พร้อมชวนถามตัวเองต่อไปว่า จากตรงนี้เราทำอะไรได้อีกบ้าง?

หลายครั้งที่จิตวิทยาซึ่งเป็นเหมือนศาสตร์แห่งโลกตะวันตก มีความสอดคล้องกับพุทธศาสนาซึ่งเป็นศาสตร์ของโลกตะวันออก เพราะทั้ง 2 ศาสตร์กำลังพูดถึงสิ่งเดียวกันคือการอธิบายปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในสภาพจิตใจของมนุษย์ ซีรีส์ Sharing is Caring ประจำเดือนนี้ R U OK ชวน สมภพ แจ่มจันทร์ นักจิตวิทยาจากศูนย์บริการการปรึกษาเชิงจิตวิทยาและส่งเสริมสุขภาวะ Knowing Mind มาอธิบายความสอดคล้องของหลักการทางจิตวิทยาและพุทธศาสนา โดยโฟกัสไปที่เรื่อง ‘ความทุกข์’ ที่สามารถเกิดขึ้นในใจของทุกคน เราจะเริ่มรับรู้ พิจารณา และจัดการความทุกข์ที่เกิดขึ้นในใจได้อย่างไร

พ่อแม่ทุกคนเชื่อว่าการแบ่งปันเป็นสิ่งดี เพราะได้ให้และเกิดความรู้สึกดีภายใน แต่ชีวิตมนุษย์ก็เป็นเรื่องละเอียดอ่อน การสอนด้วยการ ‘สั่ง’ ให้ทำตรงๆ จึงไม่ใช่ทางออกที่ดีในการที่จะให้เด็กเรียนรู้วิธีการแบ่งปัน แถมบางครั้งอาจเกิดประสบการณ์ที่ไม่ดีด้วยซ้ำ R U OK คุยกับ นรพันธ์ ทองเชื่อม นักจิตวิทยาผู้เชี่ยวชาญเรื่องเด็กและวัยรุ่น เพื่อชวนให้เห็นพัฒนาการของเด็กที่เชื่อมโยงกับการแบ่งปันว่า เราจะสอนให้เด็กรู้จักการแบ่งปันได้อย่างไร เริ่มจากการเรียนรู้การแพ้ชนะ การต่อคิว จนค่อยๆ ขยับไปเป็นสิ่งของ หรือแม้แต่การทำเป็นตัวอย่างให้ดูของพ่อแม่ ก็ล้วนส่งผลต่อประสบการณ์การแบ่งปันของเด็กที่เกิดขึ้นได้ในอนาคต

ช่วงเวลาสิ้นปี เป็นจังหวะที่หลายครอบครัวหาโอกาสมาเจอหน้าค่าตากัน สร้างกิจกรรมร่วมกันเพื่อสานสัมพันธ์ให้เกิดช่วงเวลาดีๆ หรือที่เราเคยได้ยินกันชินหูว่า Quality Time แต่จริงๆ แล้วช่วงเวลาคุณภาพที่ว่านั้นคืออะไร  R U OK ชวน นรพันธ์ ทองเชื่อม นักจิตวิทยา มาช่วยคิดทำความเข้าใจเกี่ยวกับช่วงเวลาคุณภาพ หรือ Quality Time ในครอบครัวที่แท้จริงแล้วไม่เกี่ยวกับจำนวนชั่วโมงที่ใช้จ่ายร่วมกัน ไม่จำเป็นต้องเป็นโอกาสพิเศษสำคัญ หากแต่วัดกันที่เจตจำนงและความรู้สึก และถ้าหากมองเห็นว่า Quality Time คือเครื่องมือในการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัว เราจะเริ่มสร้างมันไปด้วยกันอย่างไร

เข้าสู่เดือนสุดท้ายของปีที่เต็มไปด้วยบรรยากาศเฉลิมฉลองและการแลกเปลี่ยนสิ่งดีๆ R U OK เลยอยากชวนสำรวจการแบ่งปันภายใต้ซีรีส์ ‘Sharing is Caring’ ที่การแบ่งปันไม่ใช่เพียงการให้แต่ยังคือความใส่ใจ และไม่ได้จำกัดอยู่เพียงสิ่งของที่เป็นรูปธรรมเพียงอย่างเดียว   เริ่มที่เอพิโสดแรกของซีรีส์ที่จะชวนให้เห็นคอนเซปต์ของการ ‘แชร์’ ว่าเริ่มจากธรรมชาติของมนุษย์ตั้งแต่อายุ 2 ขวบ ที่เริ่มแบ่งปันประสบการณ์ด้วยการเลียนแบบบุคคลที่ปฏิสัมพันธ์ตรงหน้าด้วยการเล่นหูเล่นตา แล้วค่อยสั่งสมประสบการณ์และเรียนรู้มาทั้งชีวิต การแบ่งปันที่ดีมีองค์ประกอบอย่างไร สร้างเสริมจิตใจผู้ให้และผู้รับแน่แง่ไหน รวมถึงจะแบ่งความเป็นเราสู่คนรอบข้างทำงานอย่างไร เพื่อทำให้เราไม่รู้สึกโดดเดี่ยวในโลกใบนี้

เอพิโสดสุดท้ายในซีรีส์ความสัมพันธ์ ว่าด้วยเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ เลยชวนยูทูบเบอร์ที่ได้รับฉายาว่า ‘สายเขียว’ อย่าง ฟ้า-ษริกา สารทศิลป์ศุภา มาคุยกันอีกครั้งถึงการใช้ชีวิตใกล้ชิดธรรมชาติ พร้อมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ธรรมชาติบำบัด และบำบัดให้ธรรมชาติของดุจดาว วัฒนปกรณ์ที่ดำน้ำตัดอวนเพื่อรักษาปะการัง เพราะจิตใจเราเชื่อมโยงกับธรรมชาติและเกี่ยวข้องกับภาวะการยอมรับตัวเอง (Self Acceptance) อีกด้วย

เมื่อพูดถึงชีวิตคู่สิ่งหนึ่งที่เหมือนจะแยกขาดจากกันไม่ได้คือเรื่อง ‘เซ็กซ์’ หรือ เพศสัมพันธ์ R U OK ชวน นพ.ปีย์​ เชษฐ์โชติศักดิ์เล่าเรื่องเพศสัมพันธ์ผ่านมุมมองของวิทยาศาสตร์ ที่สะท้อนผ่านร่างกาย จิตใจ และความสัมพันธ์    เซ็กซ์จำเป็นสำหรับชีวิตคู่ไหม เซ็กซ์สะท้อนความสัมพันธ์ที่ดำเนินไปอย่างไร และจะสื่อสารอย่างไรเมื่อความต้องการไม่ตรงกัน

แม้เราจะรู้ว่าการนอนเป็นเรื่องสำคัญ เวลา 1 ใน 3 ของชีวิตหมดไปกับการนอน แต่เรายังเจออาการนอนไม่หลับได้เสมอ บางครั้งก็หลับไม่เต็มอิ่ม ตื่นมาก็ยังง่วง บางครั้งก็หลับตื้นๆ โดยที่หาสาเหตุไม่เจอ R U OK ชวน พญ.ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาโรคนอนไม่หลับ มาคลี่ชีวิตและพฤติกรรมของเราทั้ง 24 ชั่วโมงเพื่อให้เห็นที่มาของการนอนไม่หลับ ทุกเรื่องสัมพันธ์กัน ทั้งเวลาตื่น การหลับช่วงบ่าย พร้อมเทคนิคการเคลียร์ขยะใจเพื่อให้โล่งโปร่งสบายพร้อมหลับไปอย่างมีคุณภาพ

นอกจากเรื่องความรัก วิทยาศาสตร์ก็สามารถตอบคำถามหลายอย่างเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของมนุษย์ โดยเฉพาะความรู้สึกไม่สบายใจเมื่อต้องเข้าสังคมใหม่หรือต้องผูกสัมพันธ์กับคนแปลกหน้า R U OK ชวน นพ.ปีย์ เชษฐ์โชติศักดิ์ มามองความสัมพันธ์ด้วยทฤษฎีวิวัฒนาการ ว่าอาการประหม่าของมนุษย์เมื่อเจอคนแปลกหน้าเป็นธรรมชาติหรือถูกพัฒนามาอย่างไร และเราจะเริ่มต้นผูกมิตรกับใครสักคนด้วยวิธีการอย่างไร

ในความสัมพันธ์ชีวิตคู่คงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะมีความเห็นไม่ตรงกันจนเกิดการทะเลาะขึ้น แต่นั่นไม่สำคัญเท่ากับว่าปลายทางของการทะเลาะคืออะไร R U OK ชวน นพ.ปีย์ เชษฐ์โชติศักดิ์​ เจ้าของเพจ Therory of Love มาคุยถึงเรื่องที่ต้องเกิดขึ้นในชีวิตคู่อย่างการทะเลาะ ว่ามีข้อห้ามอะไรบ้าง และมีวิธีไหมที่ทเลาะกันแล้วจะนำพาไปสู่ความเข้าใจที่มากขึ้นกว่าเดิม

‘ความรัก’ คือความรู้สึกหนึ่งของมนุษย์ที่พยายามหาคำอธิบายกันตลอดมา ทั้งเรื่องโรแมนติก พรหมลิขิต รักแรกพบ แต่อีกนัยหนึ่งความรักก็สามารถไขคำตอบได้ด้วยมุมมองของวิทยาศาสตร์ R U OK ซีรีส์ความสัมพันธ์ ชวน นพ.ปีย์​ เชษฐ์โชติศักดิ์​ เจ้าของเพจ Theory of Love มาอธิบายความรักด้วยทฤษฎีจิตวิทยาวิวัฒนาการ เพื่อร่วมหาคำตอบกันว่า ทำไมเราถึงรักกัน ความรักมันมีสเตปขั้นตอนไหม และหากความรักดำเนินต่อไปมีโอกาสหมดโปรโมชันได้จริงหรือเปล่า

ความสัมพันธ์ที่ใกล้ตัว บ่มเพาะความเป็นเรา และมีอิทธิพลกับชีวิตเรามากๆ คือ ‘ครอบครัว’ สำหรับบางคนครอบครัวคือที่พึ่งพิงทางความรู้สึก แต่กับบางคนกลับคือที่แห่งความไม่ปลอดภัยทางใจ R U OK ชวน นรพันธ์ ทองเชื่อม นักจิตวิทยาผู้เชี่ยวชาญด้านเด็กและวัยรุ่น มาคุยกันในประเด็นเรื่องความสัมพันธ์ ว่าจริงๆ แล้วครอบครัวจำเป็นต้องเป็นคอมฟอร์ตโซนไหม และจะสื่อสารกันอย่างไรเมื่อบ้านไม่ใช่ที่พักทางใจซึ่งกันและกัน

มนุษย์ทุกคนล้วนมีข้อเสีย ทางกายภาพอาจเห็นได้ง่ายเพราะจับต้องได้เป็นรูปธรรม แต่ทางจิตใจ หากเราไม่สำรวจลงไปให้ลึก ก็อาจไม่พบความแหว่งวิ่น ซึ่งไม่ว่าจะเป็นด้านไหนก็ไม่ใช่เรื่องง่าย R U OK ชวน ฟ้า-ษริกา สารทศิลป์ศุภา บิวตี้บล็อกเกอร์ที่ทำยูทูบซีรีส์ ‘ดึงสติ’ มาแชร์เรื่องการพิจารณาข้อเสียของตัวเอง รวมถึงวิธีการยอมรับข้อเสียต่างๆ ว่าไม่ว่าจะดีร้ายอย่างไรมันก็เป็นส่วนหนึ่งของตัวเรา

เข้าสู่เดือนพฤศจิกายน ด้วยซีรีส์ใหม่ที่ว่าด้วยเรื่อง ‘ความสัมพันธ์’ ตลอดทั้งเดือนเราจะคุยจิตวิทยา ผ่านเรื่องราวของความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นระหว่างจิตใจกับสิ่งต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นความสัมพันธ์กับตัวเอง ความสัมพันธ์ของสารเคมีในรายกายเรา ความสัมพันธ์กับหมู่เพื่อน สังคม จนไปถึงความสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อม  เอพิโสดแรกของซีรีส์ R U OK ชวน พญ.ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล มาพูดคุยแลกเปลี่ยนถึงวิธีการรับรู้เสียงที่อยู่ข้างในตัวเรา เพื่อที่จะได้สร้างมิตรภาพกับตัวเอง รู้จักเพื่อนแท้ใกล้ตัวคนนี้ให้มากยิ่งขึ้น ซึ่งจะนำมาสู่การสร้างมิตรภาพที่ดีกับคนรอบข้าง

ซีรีส์ ‘วันนี้เราจะไม่เศร้า’ ฟ้า-ษริกา สารทศิลป์ศุภา ยูทูบเบอร์ผู้มีความหลงใหลในงานศิลปะ ชวน R U OK ไขข้อสงสัยเกี่ยวกับศาสตร์ของศิลปะ ศิลปะบำบัด ทำงานกับร่างกายและจิตใจมนุษย์อย่างไร งานของนักจิตบำบัดทำงานต่างกับจิตแพทย์อย่างไร รวมทั้งการใช้ ‘ศิลปะ’ ซึ่งไม่ใช่ยารักษาโรคซึมเศร้า แต่ใช้ศิลปะเป็นกระบวนการเป็นตัวช่วยให้มนุษย์ได้ระบายความเครียดและเข้าใจตัวเองมากขึ้น เริ่มต้นจากการปรับร่างกาย สู่การสังเกตดูว่าจิตใจของเราจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง

หลายปีที่ผ่านมานี้ คงปฎิเสธไม่ได้ว่าภาวะซึมเศร้าเป็นหนึ่งในสาเหตุ ของอัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นเรื่อยๆในสังคมบ้านเรา แต่จริงๆ แล้วคนที่มีภาวะซึมเศร้าทุกคนไม่ได้อยากฆ่าตัวตาย และคนที่ฆ่าตัวตายทุกคนไม่ได้มีภาวะซึมเศร้า  R U OK ชวน หมอเอิ้น-พิยะดา หาชัยภูมิ มาให้คำแนะนำ วิธีประคองใจของผู้ที่มีภาวะซึมเศร้า เพื่อที่จะได้รู้จักวิธีสร้างพื้นที่ปลอดภัยทางใจให้กันและกัน เรียนรู้วิธีการจัดการกับความรู้สึกของตัวเองตัวเองเมื่อต้องอยู่ร่วมกับผู้ป่วย รวมทั้งบทสนทนาใดบ้างที่เราสามารถพูดได้  เช่น บางคนเป็นกังวลที่จะถามผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าเกี่ยวกับความตาย จริงๆ แล้วถามได้ไหม ถามอย่างไรเพื่อให้เข้าใจความรู้สึกของกันและกัน