Studio Energie

Op 9 december 2021 nam Avantium – de beursgenoteerde pionier op het gebied van groene chemie – het definitieve investeringsbesluit over de bouw van hun ‘droomfabriek’. "Een beslissend moment en kantelpunt in onze reis naar de commercialisering van plantaardige kunststof”, noemde Ton van Aken, sinds 2005 hoogste baas bij Avantium, het besluit. Welke lessen heeft hij tot nu toe geleerd van de tocht door de innovatie-Vallei des Doods op weg naar hernieuwbare alternatieven voor fossiele chemicaliën en kunststoffen?

In 2030 moet de industrie 59% minder uitstoten dan in 1990, zo is vastgelegd in het Klimaatakkoord. Voor dat doel is nieuwe infrastructuur essentieel, weten ze ook in Limburg, dat met Chemelot een van de vijf industriële clusters in huis heeft. Op 26 november verscheen het eerste nationale Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat, met daarin ook afspraken over projecten voor Chemelot. Aan gedeputeerde Maarten van Gaans-Gijbels vraag ik of die afspraken voldoende zijn. Of heeft Limburg nog een wensenlijstje? En komt de nieuwe infrastructuur wel op tijd?

Vorige week verscheen een haalbaarheidsstudie naar de vergroening van Tata Steel Nederland (TSN), in opdracht van TSN en FNV. Conclusie: groene staalproductie is haalbaar. Maar wat is precies ‘haalbaar’? Is haalbaar ook realistisch? En waarom koos Tata lange tijd voor een heel andere verduurzamingsroute – met veel Carbon Capture en Storage (CCS) – om die vervolgens nog voordat de haalbaarheidsstudie ernaar was afgerond in de prullenbak te gooien? Dat en nog veel meer vraag ik aan Hans van den Berg, voorzitter Raad van Bestuur Tata Steel Nederland.

Nienke Homan, de Groningse gedeputeerde voor energietransitie en klimaat, neemt op 30 november afscheid. Een goed moment voor een uitgebreid afscheidsinterview. Wat zijn Homan’s belangrijkste transitie-lessen? Ze vertelt ze allemaal tijdens een tour door haar provincie. Zo rijden we naar Windpark N33, waar jarenlang tegen is geprotesteerd (vanaf 21 min. 50 sec.). We bezoeken Hyzon – bouwer van waterstoftrucks in Winschoten – en praten met Carl Holthausen (vanaf 40:22). Ten slotte gaan we op de koffie bij Cas König, ceo van Groningen Seaports (vanaf 1:11:10).

Het spannende schaakspel op de wereldwijde oliemarkt is een nieuwe fase ingegaan nu de VS een deel van z'n strategische oliereserves op de markt brengt. OPEC+, met Saoedi-Arabië en Rusland voorop, is voorlopig niet onder de indruk. En waarom blijft de productie in de Verenigde Staten zelf eigenlijk achter? Verder praat ik met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro, over de CO2-prijs die deze week hard door de 70 euro-grens is gebroken.

Over NAM dat bijna alle bezittingen te koop zet [vanaf 03.49], Duitsland dat plots dwars ligt bij de ingebruikname van Nord Stream 2 [08.28] en de Russen die nóg een gaspijpleiding naar China willen [14.49]. Heeft Poetin straks een extra duimschroef om de EU aan te draaien? Verder zegt Nederland nieuwe steun aan fossiele export te gaan stoppen [18.29], hebben we het over ‘Glasgow’ [27.23] en gaat het – uiteraard – over het einde van Royal Dutch Shell [34.45].

Wellicht de grootste, meest complexe machine ooit door de mens gebouwd, dat is het elektriciteitsnet. Een net dat in Europa inmiddels volledig is verknoopt, zoals onlangs weer bleek: PBL kon in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) in verband met de koppeling met het buitenland geen goede raming maken van de uitstootreductie in de Nederlandse elektriciteitssector in 2030. Met Joost Greunsven, senior Electricity Market Developer bij landelijk netbeheerder Tennet, praat ik over dat Europese net. Hoe zit het precies in elkaar? Wat zijn de uitdagingen en wat betekenen die voor Nederland?

Over vier maanden zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. En dus tijd voor een goed gesprek over lokaal energie- en klimaatbeleid. Zo heeft Amsterdam al jaren grote ambities, maar weet de gemeente inmiddels ook dat de praktijk nogal weerbarstig is. Daarvoor praat ik met Marieke van Doorninck, namens GroenLinks wethouder van energietransitie, circulaire economie en duurzaamheid. - klimaatambities [11.03] - windmolens [26.42] - aardgasvrij [39.37] - mini-burgerberaad [47.21]

Afgelopen donderdag, tijdens de ‘klimaatdag’, bood zij de Tweede Kamer de ‘klimaatnota’ aan. Oftewel het jaarlijkse rapport over de voortgang van het Nederlandse klimaat- en energiebeleid. Over die voortgang praat ik met Dilan Yeşilgöz-Zegerius, demissionair staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, met de portefeuille Klimaat & Energie.

Uiteraard over de ontwikkelingen op de gasmarkt, over de nieuwe World Energy Outlook van het IEA, over geothermie in Nederland én over de Nieuwsuur-uitzending over het NortH2-project, oftewel de ontwikkeling van grootschalige groene waterstof in Nederland.

Afgelopen week organiseerde Extinction Rebellion (XR) in Den Haag een ‘klimaatrebellie’. Over die rebellie, maar vooral over wat de beweging wil bereiken – en hoe – praat ik met rebel Ernst-Jan Kuiper. Twee jaar geleden was hij ook te gast bij Studio Energie, toen in zijn rol als woordvoerder van XR. Heeft de wereld de afgelopen twee jaar vooruitgang geboekt, vraag ik Kuiper onder meer.

In 2030 wil de gemeente Heerhugowaard CO2-neutraal zijn. Onderdeel van die operatie is het aardgasvrij maken van alle circa 25.000 woningen. In Rivierenwijk worden op dit moment 499 woningen van het gas gehaald en aangesloten op het warmtenet van HVC. Met Marco van Soerland (directeur warmte) en Roy Pistoor (uitvoerder warmte) van HVC ging ik kijken hoe dat gaat.

Nieuws Update #3 – Gasprijs door het dak richting baan om de aarde by Studio Energie

Het Nederlandse bedrijf Perpetual Next neemt TorrCoal over en versterkt zo z’n positie als wereldmarktleider op het gebied van hoogwaardige hernieuwbare bio-koolstof gemaakt van laagwaardige afvalstromen. Die stelt de industrie in staat om z’n afhankelijkheid van fossiele koolstof te verminderen. Veel bedrijven hebben het proces – torrefactie – onder de knie proberen te krijgen, meestal zonder succes. Waarom lukte het Perpetual Next en TorrCoal wel, vraag ik Martijn Dekker, Chief Technology Officer van Perpertual Next. Waarom gaan ze samen? En vooral: wat is de potentie van torrefactie?

Over de nog altijd zeer hoge gasprijs, en vooral de gevolgen. Bij de Britten bijvoorbeeld, waar de situatie nijpend is. Zo zijn een paar energiebedrijven al over de kop gegaan. Is Groot-Brittannië ons voorland? Oftewel: wat gaat het kabinet doen? Ook hebben we het over Shell, dat z’n activiteiten in Texas heeft verkocht voor 9,5 miljard dollar. Is dit het begin van de Grote Uitverkoop bij Europese olie- en gasbedrijven?

Afgelopen week zijn de onderhandelingen over ‘Fit for 55’ gestart. Dit in juli door de Europese Commissie gepresenteerde wetgevingspakket moet ervoor zorgen dat de EU in 2030 55% minder uitstoot dan in 1990. Einddoel: klimaatneutraal in 2050. Over dat pakket – en vooral het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) – praat ik met Diederik Samsom, kabinetschef van Europees Commissaris Frans Timmermans. Hoe de EU de rest van de wereld op klimaatsleeptouw wil nemen.

Over de torenhoge gasprijs, de nogal lege Nederlandse gasbergingen en onze groeiende afhankelijkheid van Rusland. Over de strategie van Gazprom, Nord Stream 2 – de pijpleiding tussen Rusland en Europa die eindelijk klaar is – en over het verband van dit alles met de aangekondigde aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf het Friese dorp Ternaard. [02.10] extreem hoge gasprijs [10.09] gaswinning bij Ternaard [16.41] nogal lege gasopslagen [20.57] Rusland [1] [26.57] Nord Stream 2 [28.49] Rusland [2] [31.30] dan maar gas uit Noorwegen? [33.10] wat moet Nederland doen? [45.45] vooruitblik

Maarten van Poelgeest is voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Gebouwde Omgeving. Oftewel chef 'Van Gas Los’. In 2030 zouden zo'n 1,5 miljoen bestaande woningen van het aardgas af moeten zijn gehaald, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord. Uit een nieuwe doorrekening blijkt dat die operatie allesbehalve op schema ligt. Over hoe dat komt én wat er nu moet gebeuren, praat ik met Maarten van Poelgeest.

Nieuws Update #2 – CO2-prijs door de grens van 60 euro per ton by Studio Energie

Veel beelden van bosbranden, deze zomer. Veel grote woorden ook. Zo sprak een presentator op NPO-radio 1: "Er is een vuurzee over de hele wereld te zien […] De wereld staat in brand." Of dat zo is, vraag ik aan Guido van der Werf, hoogleraar 'Mondiale koolstofcyclus en landgebruik' aan de VU. Een gesprek over de relatie tussen bosbranden, ontbossing en het klimaat.